Læknablaðið - 15.08.1994, Side 33

LÆKNABLAÐIÐ 1994; 80
239
Dánartíðni vegna astma, langvinnrar
berkjubólgu og lungnaþembu
Þórarinn Gíslason1), Kristinn Tómasson2)
Gíslason Þ, Tómasson K
Trends in COPD mortality in Iceland 1951-1990
Læknablaðið 1994; 80: 239-43
We collected information about mortality in chronic
obstructive pulmonary diseases (COPD) in Iceland
during the time period 1951-1990.
During these 40 years only nine individuals
younger than 45 years died of bronchial asthma (7
women and 2 men). The mean population during
that time period was 149,921 and the mean asthma
mortality ratio was 0.15/100,000/year in the age
group 0-44 years. The mean mortality ratio in asth-
ma was during the time period 1981-1990: 4.7/
100,000/year for women and 2.4/100,000/year for
men.
Compared to the time period 1951-1960 there was a
threefold increase in the total mortality in chronic
bronchitis in 1981-1990 when the mean mortality
ratio was 8.7/100,000/year among men and 7.6/
100,000/year among women. There was even a grea-
ter increase in mortality in emphysema during the 40
years time period and during 1981-1990 the mean
mortality ratio was 13.0/100,000/year among men
and 11.5 for women. There has been a substantial
change in age distribution of the Icelandic popula-
tion during the time period 1951-1990. Examination
of standardized mortality ratio (SMR) shows a ten-
fold increase in SMR among women in emphysema
and a threefold increase in mortality in chronic
bronchitis. Among men the SMR for both asthma
and chronic bronchitis varied during the time period
but there was almost a threefold increase in SMR for
emphysema.
Thus, there was a relatively greater increase in SMR
in COPD among women than men.
Frá ” lungnadeild Vífilsstaöaspítala,21 geödeild Landspítal-
ans. Bréfaskipti, fyrirspurnir: Þórarinn Gíslason, lungnadeild
Vífilsstaöaspítala, 210 Garðabær.
Ágrip
Upplýsingar um dánarorsakir vegna astma,
langvinnrar berkjubólgu og lungnaþembu voru
fengnar frá Hagstofu íslands fyrir tímabilið
1951 til 1990. Á síðastliðnum áratugi var meðal-
dánartíðni á ári úr astma 4,7/100.000 hjá kon-
um en 2,4/100.000 hjá körlum. Á tímabilinu
1951-1990 dóu alls níu einstaklingar undir 45
ára aldri með greininguna astma (sjö konur og
tveir karlar). Miðað við meðalfjölda (0-44 ára)
á þessu tímabili (149.921) þá var dánartíðnin á
ofangreindum aldri 0,15/100.000/ár.
Heildardánartíðni vegna langvinnrar
berkjubólgu hefur þrefaldast frá áratugnum
1951-1960 miðað við áratuginn 1981-1990 og
var meðaldánartíðni á síðarnefnda áratugnum
8,7 meðal karla en 7,6 meðal kvenna. Veruleg
aukning hefur orðið á dánartíðni vegna
lungnaþembu á ofangreindu 40 ára tímabili
einkum meðal kvenna og aldraðra. Meðaldán-
artíðni úr lungnaþembu á áratugnum 1981-
1990 var 13,0 hjá körlum og 11,5 hjá konum.
Aldursstöðluð dánartíðni (standardized
mortality ratio) sýndi tífalda aukningu á dánar-
tíðni meðal kvenna vegna lungnaþembu og
þrefalda aukningu vegna langvinnrar berkju-
bólgu. Aldursstöðluð dánartíðni meðal karla
sýndi þrefalda aukningu á dánartíðni vegna
lungnaþembu en breytilega dánartíðni á tíma-
bilinu vegna astma og langvinnrar berkju-
bólgu.
Ef allir þrír sjúkdómarnir eru skoðaðir sam-
eiginlega kemur í ljós að á árunum 1951-1980
var dánartíðnin mun hærri hjá körlum en kon-
um, en á síðasta áratugi var heildardánartíðni
næstum hin sama hjá körlum (n=197) og kon-
um (n=194).
Inngangur
Fjölmargar rannsóknir undanfarin ár benda
til vaxandi dánartíðni vegna langvinnra berkju-
þrengjandi sjúkdóma og er þá átt við astma
(asthma bronchiale), langvinna berkjubólgu