Læknablaðið - 15.11.1995, Blaðsíða 12

776
LÆKNABLAÐIÐ 1995; 81
Myndgreining í eitt hundrað ár
Einfríður Árnadóttir
Árnadóttir E
Radiology in onc hundred years
Læknablaðið 1995; 81: 776-82
The history of radiology startet when Wilhelm Kon-
rad Röntgen discovered the X-ray on the 8th of
November 1895.
At first there were X-rays on paper but fluoroscopy
started soon after the discovery, and was used at first
in diagnosis of lung- and heart-diseases. By intro-
duction of contrast media the digestive system be-
came visible on X-ray, and barium as a contrast
agent was soon discovered. It became possible to do
angiographies and at first natrium iodide was used as
a contrast agent. As time went by other body sys-
tems could be examined like the nervous system, the
heart, the arteries, etc. The greatest discovery after
the X-ray was the computed tomography technique
which made it possible to see axial slices and to
differentiate between parenchymal organs.
Two other techniques which do not use X-rays but
are used in diagnoses are ultrasonography and mag-
netic resonance imaging.
Uppgötvun röntgengeislans
Kvöldmaturinn stóð á borðinu, en það ból-
aði ekkert á Wilhelm. Frú Röntgen sendi þjón-
ustustúlkuna nokkrar ferðir niður í vinnustof-
una til þess að sækja hann. Þegar Wilhelm C.
Röntgen loksins settist við matinn hafði hann
enga lyst og var þegjandalegur. Frúin þekkti
skap hans og vildi ekki trufla hann. Að borða
lítið var þó mjög ólíkt honum og hún varð
Frá röntgendeild Borgarspítalans. Fyrirspurnir og bréfa-
skipti: Einfríöur Árnadóttir, röntgendeild Borgarspítalans v/
Sléttuveg, 108 Reykjavík.
áhyggjufull, spurði hvað hann væri að fást við í
vinnustofunni en fékk ekkert svar. Hún varð
sannfærð um að hvað sem hann væri að gera,
þá gengi það ekki sem skyldi og hún lagðist
einsömul til svefns þetta kvöld. Þetta var föstu-
dagskvöldið 8. nóvember 1895.
Röntgen hafði verið að rannsaka katóðu-
geisla í nokkurn tíma og af tilviljun sá hann
þetta kvöld grænleitum geisla stafa frá baríum
platínucýaníð plötu sem lá á borði í herberg-
inu. Honum fannst þetta að vonum undarlegt
og endurtók rannsóknina oft og lét geislann
falla á flúrljómunarplötu. Hann uppgötvaði að
blý stöðvaði geislana alveg en hrökk við þegar
hann sá útlínur fingurbeina sinna, sem héldu í
blýið, framan við plötuna. Hann hélt áfram
rannsóknum á þessu í meira en mánuð. Sá tími
var erfiður fyrir frú Röntgen, hann var alltaf
seinn í matinn, borðaði lítið og var í slæmu
skapi.
Að kvöldi 22. desember bauð hann konu
sinni niður í vinnustofuna og útskýrði fyrir
henni tækin og tæknina. Hann lét hana setja
höndina á myndplötu og sagði henni að hvorki
höndin né skartgripirnir yrðu fyrir tjóni. Hann
beindi geislanum að hönd hennar í 15 mínútur,
sem nú á dögum væri óhugsandi tökutími.
Myndin heppnaðist vel og er nú frægasta rönt-
genmynd sögunnar. Þegar hann sýndi henni
beinin fylltist hún skelfingu í stað þess að gleðj-
ast yfir uppgötvun eiginmanns síns. Að sjá sín
eigin bein var álitið geta þýtt ótímabært dauðs-
fall.
Röntgen skrifaði í framhaldi af þessu stutta
ritgerð sem hét Eine Neue Art von Strahlen.
Wilhelm Röntgen var hugsjónamaður og vildi
að rannsóknir hans yrðu gjöf til alls mannkyns
og allir vísindamenn sem áhuga hefðu á rann-