Læknablaðið - 15.11.1995, Blaðsíða 70

822
LÆKNABLAÐIÐ 1995; 81
að vera umræðuhæfir um galla
heilbrigðiskerfisins og kosti sem
og um ágæti tillagna til breyt-
inga á kerfinu. Það er ekki nóg
að stjórn læknafélagsins sé ein
um að ræða málin heldur þurfa
allir læknar að hafa möguleika
ti! þátttöku í umræðunni í um-
ræðuhópum, á málþingum og
ráðstefnum. Þessi umræða þarf
sífellt að vera í gangi og hún þarf
að vera virk og gagnrýnin á
markmið og aðferðir.
Það er ábyrgðarlaust af lækn-
um að sitja þegjandi hjá meðan
ríkisvaldið gerir misgóðar til-
raunir til að lappa upp á heil-
brigðiskerfi sem er orðið nokk-
uð gallað. A meðan læknar bíða
átekta munu ýmsir þrýstihópar
þrýsta á stjórnmálamenn sem
munu stökkva til framkvæmda
* Hér vísa ég meðal annars til þess
ófremdarástands sem skapast á
sjúkrahúsunum í Reykjavík hvert
sumar þegar deildum er lokað í
sparnaðarskyni. Þetta er gert á sama
tíma á öllum deildum spítalanna og á
sama tíma og félagsleg þjónusta utan
sjúkrahúsanna er í molum vegna
sumarleyfa og sparnaðaraðgerða.
Ekki hefur enn verið sýnt fram á að
raunverulegur sparnaður eigi sér
stað á þjóðargrundvelli þegar allt er
skoðað og margir efast um að þetta
spari nokkuð. Afleiðingar þessa
ástands á starfsemi sjúkrahúsanna og
á endingu og þanþol starfsfólks hefur
heldur ekki verið skoðað þegar til
lengri tíma er litið.
og stundum í óheppilegar áttir.
Stjórnmálamenn eru misvitrir
og skortir sárlega skynsamlegt
og málefnalegt aðhald. Sjúk-
lingahópar og aðstandendur
sjúklinga hafa tilhneigingu til að
einblína á ákveðna hagsmuni.
Starfsmenn innan heilbrigðis-
kerfisins hafa líka hagsmuna að
gæta og getur það blindað þeim
sýn á hagsmuni heildarinnar.
Læknar eru þar engin undan-
tekning. En læknar eru ekki
bara í launuðu starfi heldur eru
þeir líka fagmenn og sem fag-
** Hér mun ég einungis nefna tvö atriði
af mörgum sem nefna mætti. a)
Þegar rætt er um breytingar á heil-
brigðiskerfinu má ekki gleyma þeim
siðferðilegu verðmætum sem eru
nauðsynlegur grunnur góðrar heil-
brigðisþjónustu. Hér má nefna jafn-
an aðgang að heilbrigðiskerfinu án
tillits til búsetu eða efnahags (rétt-
læti) og að fólk fái nauðsynlega með-
ferð (velferð). b) Síðara atriðið varð-
ar þá umræðu um forgangsröðun í
heilbrigðiskerfinu sem hefur ein-
angrast við forgangsröðun sjúklinga-
hópa. En þá gleymist að spyrja þeirr-
ar spurningar sem á með réttu lagi að
spyrja fyrst. Er hægt að hagræða eða
breyta einhverju í heilbrigðiskerfinu
svo að ekki þurfi að koma til veru-
legrar „gengisfellingar“ á meðferð
einstakra sjúklinga eða sjúklinga-
hópa? Fyrst þarf að skoða hvað hag-
ræðing eða breytingar geta gert áður
en gengið er að því sem vísu að það
þurfi að forgangsraða sjúklingahóp-
um eða draga úr gæðum meðferðar.
menn úr öllum greinum læknis-
fræðinnar hafa þeir mikla þekk-
ingu á heilbrigðismálum. Lækn-
ar geta tekið þátt í málefnalegri
umfjöllun um markmið, gildi og
stefnu heilbrigðiskerfisins og
þeir eiga að gera það og miðla
þeirri umfjöllun til almennings.
Læknar skulda þjóðinni einfald-
lega málefnalega umræðu um
heilbrigðismál og að mínum
dómi er ekki mikill tími til
stefnu áður en heilbrigðiskerfið
verður ómarkviss glundroði* og
siðferðilegt stórslys** (4-7).
Heimildir
1. Codex Ethicus. Læknablaðið/Frétta-
bréf lækna 1992; 10 (11).
2. Ibid.
3. Ibid.
4. Outka G. Social justice and equal
access to health care. In: Munson R.
ed. Intervention and Reflection. Basic
Issues in Medical Ethics. 4th ed. Bel-
mont, California, USA: Wadsvvorth
Publishing Company 1992: 594-603.
5. Rescher N P. The allocation of exotic
medical lifesaving therapy. In: Mapp-
es TA, Zembathy JS, eds. Biomedical
Ethics. 3rd ed. Nevv York: McGravv-
Hill Inc.,1991: 598- 608.
6. Daniels N. Health-care needs and
distributive justice. In: Arras J,
Rhoden J, eds. Ethical Issues in
Modern Medicine. 3rd ed. California.
Mayfield Publishing Company,
Mountain Vievv, 1989: 501-9.
7. Callahan D. Meeting needs and rat-
ioning care. In: Mappes TA, Zembat-
hy JS, eds. Biomedical Ethics. 3rd ed.
Nevv York. McGravv-Hill Inc. 1991:
575-81.