Læknablaðið - 15.11.1995, Blaðsíða 31

LÆKNABLAÐIÐ 1995; 81
791
Table I. Radiologic imaging equipment, type and location 1994.
Location Fixed convent. with fluorosc. Fixed convent. without fluorosc. CT MRI Mobile units with fluorosc. Mobile units without fluorosc.
Special imaging departments 10 12 5 1 8 9
Other hospitals 9 5 2 6
Healthcare stations 10 24
Private 1 5 1
Total 20 32 6 1 10 39
Sum total 108
verið leitast við að vinna að markvissari og
betri skráningu röntgen- og annarra mynd-
greiningarrannsókna, meðal annars með yfir-
litskönnunum á nokkurra ára fresti (1-3). Með
talsverðum eftirgangsmunum hefir tekist að fá
góða vitneskju um fjölda rannsókna, dreifingu
þeirra innan sérhæfðra stofnana og á aðra
staði, svo sem heilsugæslustöðvar og sjúkrahús
utan Reykjavíkur og Akureyrar. Þá hafa einn-
ig fengist góðar upplýsingar um flokkun rann-
sóknanna. Fullkomnar upplýsingar fengust frá
hinum sérhæfðu röntgendeildum þar sem starf-
rækt eru tölvuvædd upplýsingakerfi, en allgóð-
ar að auki frá nokkrum öðrum rannsóknar-
stöðum.
Markmið upplýsingasöfnunar af þessu tagi
er einkum tvíþætt. Annars vegar sem áður seg-
ir að afla sem gleggstra upplýsinga um notkun
jónandi geisla, en hins vegar að skapa aðgengi-
legt gagnasafn til samanburðar og forspár um
kostnað, nýtingu mannafla og annarra gagna
og gæða.
Efniviður og aðferðir
Vorið 1994 var hafist handa við að safna
upplýsingum um fjölda röntgenrannsókna á
röntgendeildum sjúkrahúsanna, á heilsugæslu-
stöðvum og einkareknum röntgenstofum, og
var ákveðið að taka mið af árinu 1993. Æski-
legt þótti að fá gögnin þannig gerð að úr þeim
mætti vinna eftirfarandi upplýsingar:
1) Heildarfjöldi rannsókna.
2) Sundurliðun í tegundir (flokka) rannsókna.
3) Sundurliðun í aldurs- og kynjadreifingu í
heild.
4) Aldurs- og kynjadreifing einstakra flokka.
Hjá Geislavörnum ríkisins eru skráð rönt-
gentæki til sjúkdómsgreininga á 50 stöðum á
landinu; tæki tannlækna eru þar ekki meðtalin
(tafla I).
Send voru bréf til allra ábyrgðarmanna rönt-
gentækja, en þeir eru samkvæmt reglum um
geislavarnir vegna starfrækslu röntgentækja til
sjúkdómsgreiningar, yfirlæknar röntgen-
deilda, eða starfandi læknir eða röntgentæknir
(4). Voru þeir beðnir um að láta í té upplýsing-
ar um allar röntgenrannsóknir á viðkomandi
stað. Óskað var eftir ofangreindum upplýsing-
um, eftir því sem föng væru á, á sérsöku eyðu-
blaði.
Svör bárust fljótt og vel frá um helmingi
aðila, en tregar gekk að ná saman tölum frá
öðrum, og var þeirri gagnasöfnun ekki lokið
fyrr en snemma á árinu 1995.
Fljótlega kom í ljós, að skráningu röntgen-
rannsókna var víða ábótavant, og á mörgum
stöðum fengust einungis upplýsingar um heild-
arfjölda, og þegar best lét um sundurliðun eftir
rannsóknarflokkum.
A flestum smærri stöðum er skráningu rann-
sókna þannig háttað, að þær eru skráðar í stfla-
bók eða „kladda“, þar sem fram kemur nafn
sjúklings, aldur eða kennitala, dagsetning og
tegund rannsóknar. I ljós kom, að á nokkrum
stöðum höfðu rannsóknir ekki verið skráðar,
og uppgefnar tölur áætlaðar eftir minni.
Það er eingöngu á Landspítala, Borgarspít-
ala, FSA , Landakotsspítala og St. Jósefsspít-
ala í Hafnarfirði, að notuð eru tölvugeymd
upplýsingakerfi, sem skrá rannsóknarnúmer,
ásamt greiningarnúmeri auk aldurs og kyns
sjúklinga. Ur þeim gagnasöfnum er hægt að fá
allar umbeðnar upplýsingar. Þó kom í ljós, að
skráningakerfi Landakotsspítala leyfði ekki
sundurgreiningu eftir aldri og kyni.
Vegna eðlis rannsóknarinnar nær hún ein-
vörðungu til þeirra myndgreiningarrannsókna,
þar sem notuð er jónandi geislun. í yfirgnæf-
andi meirihluta eru það hefðbundnar rönt-
genrannsóknireðaí95,2% tilfella, enmyndan-
ir með geislavirkum ísótópum voru 4,8%.
Til að fá samanburð við fyrri talningar var