Læknablaðið - 15.11.1995, Blaðsíða 22

784
LÆKNABLAÐIÐ 1995; 81
Gunnlaugur Claessen (1881-1948).
við hér á landi á fyrsta áratugi aldarinnar og um
leið baksvið þeirra þáttaskila á sviði læknis-
fræðinnar sem tilkoma röntgenfræðanna hafði
í för með sér, en þau má vissulega tengja við
ævistarf eins manns.
Gunnlaugur Claessen
Gunnlaugur Claessen fæddist á Sauðárkróki
3. desember 1881. Foreldrar hans voru Valgard
Claessen kaupmaður og kona hans Kristín
Eggertsdóttir Briem, sýslumanns Skagfirð-
inga. Um aldamótin fluttist fjölskyldan til
Reykjavíkur þar sem Valgard tók við starfi
landsféhirðis.
Gunnlaugur útskrifaðist stúdent frá Lærða-
skólanum í Reykjavík 1901 og sigldi sama haust
til Kaupmannahafnar til náms í læknisfræði.
Eins og allt of algengt var á þeim árum sýktist
hann af lungnaberklum og tafðist þannig nokk-
uð frá námi, en útskrifaðist frá læknadeild
Kaupmannahafnarháskóla 1910.
Áratugirnir kringum aldamótin voru miklir
umbrota- og umbótatímar í dönsku menning-
ar- og félagslífi. Margvísleg viðleitni til að
renna stoðum undir alþýðumenntun, fræðslu í
félags- og heilbrigðismálum, auk breyttra
áherslna í verslun og samgöngum verkuðu sem
hvatar á allt menningarlíf landsins.
Þegar litið er til ævistarfs Gunnnlaugs Claes-
sen getur engum blandast hugur um, að náms-
ár hans í Danmörku hafi haft varanleg áhrif á
allan hans feril.
Að loknu læknisprófi hóf Claessen þegar
nám og störf í þeirri grein, sem átti eftir að
verða aðalævistarf hans, geislalækningum.
Eins og fyrr getur var um það leyti búið að
koma upp geislalækninga- og greiningarbúnaði
í Kaupmannahöfn. Talsverðar endurbætur og
nýjungar höfðu vitanlega orðið á þeim áratugi
sem liðinn var frá uppgötvun Röntgen, en Cla-
essen hóf nám sitt það snemma, að kennarar
hans og handleiðarar voru frumherjarnir sem
höfðu unnið að geislalækningunum frá byrjun.
Claessen hóf fyrst störf hjá dr. J.F. Fischer í
Kaupmannahöfn og var í námsstöðu hjá hon-
um og á Rigshospitalet frá 1910 til 1913. Á síðari
hluta þess tímabils ferðaðist hann nokkuð um
til að kynnast fleiri deildum. Hann dvaldi um
sinn á Serafimer sjúkrahúsinu í Stokkhólmi,
þar sem honum gafst tækifæri til að nema og
vinna. Sú dvöl olli á vissan hátt þáttaskilum en
þar kynntist hann dr. Gösta Forssell, sem þá
þegar og um áratuga skeið var helsti frömuður
geislalækninga, einkum geislagreininga, ekki
aðeins í Svíþjóð heldur mun víðar. Kunnings-
skapur þeirra varð að ævilangri og sannri vin-
áttu, og þegar skoðuð eru bréf og önnur gögn
er varðveist hafa á Landspítalanum er ljóst, að
Forssell var Claessen hollur ráðgjafi og haukur
í horni meðan báðir lifðu. Vinátta þeirra og
samstarf leiddi meðal annars af sér þýðingar-
mikil og löng samskipti Gunnlaugs Claessen
við sænskan röntgen- og raftækjaiðnað sem
stóð með mestum blóma á þriðja, fjórða og
fimmta áratugnum. Af samskiptum þeirra
leiddi einnig hin bjargfasta skoðun og trú hans
á mikilvægi geislalæknisfræðinnar sem læknis-
fræðilegri og akademískri sérgrein.
Á framhaldsnámsárum sínum í Kaupmanna-
höfn var Gunnlaugur Claessen í sambandi við
frammámenn innan læknadeildar hins nýstofn-
aða Háskóla íslands einkum með það fyrir
augum að vekja áhuga og skilning á möguleik-
um og framtíð hinnar nýju greiningaraðferðar.
Honum tókst það vel upp í þessu trúboðsstarfi
sínu að háskólinn beitti sér fyrir fjárveitingu til
kaupa á tækjabúnaði til geislalækninga og
stofnsetningar slíkrar stofu.
Markmiðið var að komið væri á fót geisla-
lækningastofnun undir stjórn háskólans, en
forstöðumaður stofnunarinnar skyldi gegna