Læknablaðið - 15.11.1995, Blaðsíða 9

LÆKNABLAÐIÐ 1995; 81
773
Nikulás Runólfsson
Nikulás Runólfsson fæddist að Velli í Hvol-
hreppi 31. ágúst 1851. Hann sigldi til Kaup-
mannahafnar árið 1877 og dvaldi erlendis allar
götur síðan. Meðfylgjandi grein eftir Nikulás
birtist í Eimreiðinni árið 1896 (1). Valtýr Guð-
mundsson ritstjóri Eimreiðarinnar ritaði eftir-
mála með greininni (2), er hann einnig birtur
hér.
I grein Leós Kristjánssonar, sem hér er
stuðst við (3), kemur fram að Nikulás Runólfs-
son var fyrstur íslendinga til að ljúka háskóla-
prófi í eðlisfræði. Nám sitt stundaði hann við
Den Polytekniske Læreanstalt í Kaupmanna-
höfn 1885-90. Meðfram og að loknu námi vann
Nikulás að margvíslegum tilraunum við skól-
ann og annaðist einnig að hluta verklega eðlis-
fræðikennslu yngri stúdenta.
Árið 1891 hlaut Nikulás styrk frá Hafnar-
háskóla til að leggja stund á eðlifræðirannsókn-
ir í París. Dvaldi hann í París næstu tvö árin og
komst þar í kynni við marga af fremstu vísinda-
mönnum eðlisfræðinnar.
Wilhelm Konrad Röntgen birti fyrstu niður-
stöður sínar um geisla þá sem við hann eru
kenndir í desember 1895. Strax í janúar 1896
voru fyrstu röntgenmyndirnar teknar við Den
Polytekniske Læreanstalt og tók Nikulás Run-
ólfsson þátt í því. Þessi grein er sú eina sem
vitað er að Nikulás hafi látið eftir sig á íslensku
um eðlisfræði, þótt greinar hafi birst eftir hann
í erlendum fræðitímaritum.
Birna Þórðardóttir
HEIMILDIR
1. Runólfsson N. Merkileg uppgötvun. Eimreiðin 1896; 2:
72-3.
2. Guðmundsson V. Eimreiðin 1896; 2: 73-4. (Eftirmáli.)
3. Kristjánsson L. Nikulás Runólfsson fyrsti íslenski eðlis-
fræðingurinn. Tímarit Háskóla íslands 1987; 2 (1); 45-50.
Nikulás Runólfsson ásamt Stefáni bróður sínum. Ljósm:
Björn Pálsson.