Læknablaðið - 15.12.1996, Blaðsíða 44

868
LÆKNABLAÐIÐ 1996; 82
þriggja ára (1). Þvagmissir að nóttu er talinn
vera hjá börnum yfir fimm ára aldri, sem missa
þvag að minnsta kosti tvisvar sinnum í mánuði
og einu sinni í mánuði eldri en sex ára (2).
Ósjálfráðum þvaglátum má skipta í frum- og
áunninn kvilla og er sá síðarnefndi til staðar ef
barn hefur hætt að missa þvag í að minnsta
kosti sex mánuði samfleytt (2).
Næturþvaglát hafa verið þekkt frá ómunatíð
og var meðferð fyrst lýst 1550 fyrir Krist. Var
notuð blanda af einiberjum, kýprusviði og
bjór. Á 18. og 19. öld voru reynd ýmis lyf, svo
sem striknín, atrópín og klórhýdrat (3).
Ymsar rannsóknir hafa verið gerðar á ósjálf-
ráðum þvaglátum, hvað varðar algengi, orsak-
ir, meðferð og fylgikvilla. Þær hafa ekki alltaf
gefið sambærilegar niðurstöður og því ljóst að
ýmis atriði varðandi kvillann þarfnast frekari
athugunar. Markmið rannsóknar okkar var að
kanna tíðni þessa kvilla meðal skólabarna á
Akureyri, hugsanlega sjúkdóma sem að baki
kunna að liggja og áhrif kvillans á líf barna og
foreldra þeirra. Einnig vildum við athuga
hversu oft væri leitað úrlausna, hverjar þessar
úrlausnir væru og árangur þeirra.
Efniviður og aðferðir
Farið var í alla grunnskóla á Akureyri og
skoðaðar heilsufarsskrár barna sem fædd voru
1986-1988. Fundin voru þau börn sem talin
voru eiga við ósjálfráð þvaglát að stríða við
upphaf skólagöngu. Þau reyndust vera 62 tals-
ins. Viðmiðunarhópur var valinn eftir fyrir-
fram ákveðinni aðferð, þannig að úr bekkjar-
listanum var fundið barn af sama kyni, sem
ekki var sagt haldið kvillanum. Fengið var leyfi
Tölvunefndar og samþykki Siðanefnda Fjórð-
ungssjúkrahússins og Heilsugæslustöðvarinnar
á Akureyri.
Saminn var spurningalisti sem sendur var til
foreldra sjúklinga og barna í viðmiðunarhópi,
samtals 124 barna. Miðuðu spurningarnar að
eftirfarandi atriðum: 1) Að finna algengi ósjálf-
ráðra þvagláta meðal skólabarna á Akureyri,
2) að athuga fylgni kvillans innan fjölskyldna,
3) að athuga hve þungt kvillinn leggst á börnin,
4) að athuga hve oft væri leitað úrlausna, 5) að
finna hugsanlega sjúkdóma sem að baki kunna
að liggja, 6) að kanna aðferðir til úrlausna og
árangur þeirra. Þurftu foreldrar barna úr við-
miðunarhópi aðeins að svara hluta þessara
spurninga.
Flestir sendu listana útfyllta til baka en
hringt var í þá, sem ekki svöruðu. Af þeim
óskuðu 11 foreldrar eftir því að börn þeirra
væru undanskilin rannsókninni, voru það átta
sjúklingar og þrjú börn úr viðmiðunarhópi.
Ekki náðist í foreldra fimm barna í síma, eins
sjúklings og fjögurra barna úr viðmiðunarhópi.
Þegar farið var yfir listana kom í ljós að sex
börn úr viðmiðunarhópi höfðu þvaglátavanda
við upphaf skólagöngu þótt það hafi ekki kom-
ið fram í heilsufarsskrá og eitt barn úr sjúk-
lingahópi var laust við kvillann er skólaganga
hófst. Voru þessi sjö börn því tekin út úr rann-
sókninni.
Alls tók því 101 barn þátt í rannsókninni.
Heildarfjöldi sjúklinga var 52 en í viðmiðunar-
hópi voru 49. Var hverju barni gefið þriggja
stafa rannsóknarnúmer sem notað var við úr-
vinnslu upplýsinga. Fór sú úrvinnsla fram í
Microsoft access forriti. Við tölfræðiútreikn-
inga var notað kí-kvaðratspróf með Yates leið-
réttingu.
Niðurstöður
Samkvæmt heilsufarsskrám og spurninga-
listum voru 52 börn fædd á árunum 1986-1988,
með ósjálfráð þvaglát við upphaf skólagöngu.
Ef kannaður er hver árgangur fyrir sig, kemur í
ljós að meðal barna sem fædd voru 1986 voru
8,4% með kvillann, meðal barna sem fædd
voru 1987 voru það 7,3% og 7,7% meðal barna
fæddra 1988 (tafla I).
Kynjaskipting var ólík milli ára. Meðal
barna sem fædd voru 1986 voru drengir 53%
sjúklinga en stúlkur 47%. Drengir fæddir 1987
voru 82% sjúklinga en stúlkur 18% og drengir
fæddir 1988 voru 56% en stúlkur 44% sjúk-
linga. I rannsókninni voru drengir því 64% en
stúlkur 36%.
Fyrsta spurningin miðaði að því að kanna
hvort kvillinn hefði verið til staðar frá upphafi
eða hvort barnið hefði hætt ósjálfráðum þvag-
látum um tíma en síðan byrjað aftur. Kom í ljós
að 36 sjúklingar af 52 höfðu alltaf haft kvillann
eða 69% en 31% höfðu hætt um tíma. Var sá
tími mislangur, algengast sex til 12 mánuðir.
Table I. Number ofboys and girls in eacli agegroup.
Age in years Number of boys Number of girls Children total Number in class (%)
7 9 7 16 227 (7.7)
8 14 3 17 233 (7.3)
9 10 9 19 225 (8.4)
Total: 33 19 52 685 (7.8)