Læknablaðið - 15.12.1996, Síða 49

LÆKNABLAÐIÐ 1996; 82
873
ingamanns sé að finna þessa
greiningu, ekki heldur þó hann
sé að útskrifast eftir hjartaáfall.
Sjaldan gleymum við hins vegar
að setja greiningar eins og Gil-
berts sjúkdóm, sem hefur þó
harla lítið gildi fyrir sjúklinginn
nema þá til ills, að hann telji sig
veikan. Samkvæmt upplýsing-
um frá Hagstofu íslands eru
reykingar eða tóbaksnotkun
nær aldrei tilgreind á dánarvott-
orðum sem undanfarandi orsök
eiginlegs dánarmeins. Petta
stangast á við þá staðreynd að
talið er að að minnsta kosti 300
manns látist árlega vegna tó-
bakstengdra sjúkdóma. Þessu
þurfum við að breyta. Skráning-
in er mikilvæg til upplýsinga og
það að skrá eða skrá ekki er líka
hluti af viðhorfi læknis til tó-
baksins.
Viðtalið
Reykingamenn á að umgang-
ast af nærgætni og tillitssemi
eins og annað fólk. Sú tillitssemi
má ekki verða til þess að við
ræðum ekki, eða ræðum bara í
hálfkæringi, um tóbaksfíknina.
Engu viðtali læknis við sjúkling
ætti að ljúka án þess að læknir-
inn hafi aflað sér vitneskju um
hvort sjúklingurinn notar tó-
bak. Þetta gildir um allar sér-
greinar, bæði á sjúkrahúsum og
utan þeirra. Sjúkdóminn nikó-
tínfíkn þarf að nálgast sam-
kvæmt lögmálum læknisfræð-
innar, rétt eins og aðra sjúk-
dóma. Þar þarf að viðhafa
fagleg vinnubrögð. Það er mín
tilfinning að miðað við umfang
tóbaksvandans, fái tóbaksfíkn
ekki jafn vandaða faglega nálg-
un eins og til dæmis hækkaðar
blóðfitur. Rannsóknir sýna að
það eitt að læknir taki upp tó-
baksspurninguna við sjúkling
sem reykir eykur líkur á að hann
hætti að reykja. Og geri læknir-
inn það á skipulegan hátt og
markvisst, verður árangurinn
enn betri.
Stefnumörkun
heilbrigöisstofnana
Heilbrigðisstofnanir ættu að
leitast við að vera skrefinu á
undan gildandi tóbaksvarnalög-
um. Það er ekki ásættanlegt að
starfsmenn heilbrigðisstofnana
reyki í vinnutíma sínum. Enn er
þó algengt að starfsmenn sem
vilja reykja, fullnægi þeirri þörf
í reykkompum eða úti undir
vegg. Það er ófögur ásjóna
stofnunar sem hyggst vinna að
tóbaksvörnum og gerir starf-
semina ekki trúverðuga. Heil-
brigðisstarfsmenn, þar á meðal
læknar, þurfa í ríkari mæli að
flétta tóbaksvarnir inn í sín dag-
legu störf.
Læknasamtök
Aðalfundur og að ég held
aðrir fundir á vegum LI hafa ár-
um saman verið reyklausir og er
það vel. Tími er kominn til að
ganga lengra og ryðja reykleys-
inu nýjar brautir. Allt húsnæði í
eigu læknasamtaka ætti að vera
reyklaust, þar með taldar svalir
og lóðir, einnig þegar það er
leigt öðrum til afnota. Vonandi
er það þannig með stoltið okkar
stóra að Hlíðasmára 8.
Útrýming óbeinna
reykinga
Það verður æ ljósara hve
óbeinar reykingar eru hættuleg-
ar heilsu. Ekki síst gildir þetta
um börn. í gildandi tóbaks-
varnalögum eru ákvæði til að
vernda þá sem ekki reykja fyrir
þessum áhrifum. Þar vantar þó
mikið á að rétturinn til reykleys-
is sé tryggður. íbúar á Austur-
landi eru um samgöngur við
höfuðstaðinn verulega háðir
flugi. Upphaf og endir slíkra
ferðalaga eru í flugstöðvum á
Egilsstöðum og í Reykjavík. Fá-
ir staðir bjóða viðskiptavinum
sínum óheilnæmara loft og er
það vegna mikilla reykinga sem
þar viðgangast. Mikil er mót-
sögnin við reyklausa flugið sem
tengir þessi tvö reykhús í rekstri
flugmálastjórnar. Foreldrar
með börn velja sumir hverjir að
bíða flugs á hlaði þessara flug-
stöðva, fremur en inni.
Við læknar getum sem hægast
gert þetta og hliðstæð dæmi að
okkar málum. Sem einstakling-
ar getum við kvartað í hvert sinn
sem við förum um slíka staði og
sem faghópur þrýst á um laga-
breytingu, með sterkum heil-
brigðisrökum gegn óbeinum
reykingum ekki síst í þágu
barna.
Tóbaksvarnalög
Læknar þurfa mjög að láta sig
það varða að tóbaksvarnalög
séu haldin. Það má gera með því
að hver og einn óski réttar síns
svo sem til reykleysis á veitinga-
húsi. Við getum einnig aðstoð-
að og veitt aðhald heilbrigðis-
nefndum, sem eru eftirlitsaðilar
með lögunum. Læknar og sam-
tök þeirra ættu að vinna mark-
visst að því að tóbaksverð verði
hækkað verulega. Fátt myndi
trúlega draga meir úr reyking-
um unglinga. Læknar ættu líka
að hvetja til þess að nikótín
verði flokkað sem fíkniefni í
lagalegum skilningi, sem og að
það verði sett á bannlista al-
þjóðlegu ólympíunefndarinnar.
Læknadeild, einstakir læknar
og samtök lækna sem setja sjálf-
um sér strangari reglur varðandi
tóbak en kveðið er á um í tó-
baksvarnarlögum hverju sinni,
vinna mikið forvarnarstarf.
Slíkt er til þess fallið að skapa
skoðun í átt til tóbaksleysis og
þegar vaxandi fjöldi fólks gerir
hana að sinni þá auðveldar það
setningu strangari laga. Tökum
höndum saman og nýtum kunn-
áttu okkar og aðstöðu enn betur
til tóbaksvarna. Það væri í þágu
einstaklinga og þjóðar, fæli í sér
betri nýtingu fjármagns og
myndi ekki skerða, heldur auka
frelsi bæði sjúklinga og lækna.
Pétur Heimisson
Egilsstöðum