Læknablaðið - 15.04.1997, Síða 12

208
LÆKNABLAÐIÐ 1997; 83
BSensitive □ Intermediate □Resistant
Ampicillin
Tetracycline
Erythromycin
Trimethoprim
Nitrofurantoin
Vancomycin
Percentage S/l/R (%)
Fig 1. Combined antimicrobial susceptibilities of enterococci
isolated from urine specimens submitted to the Microbiology
Laboratory in 1994 and 1995. The number of susceptibility
tests performed for each antimicrobial was 1,449for ampicill-
in, 1,124 for tetracycline, 1,316 for erythromycin, 1,404 for
trimethoprim, 1,116 for nitrofurantoin and 1,434 for van-
comycin.
spjald: 77736270560 og StreptAPI: 7157411).
Skífunæmispróf sýndu ekkert næmi fyrir pen-
icillíni, ampicillíni, tetracýklíni og trímetó-
prími; lélegt næmi fyrir erýtrómýcíni og gott
næmi fyrir vankómýcíni. Lámarksheftistyrkur
penicillíns >32 mg/1, ampicillíns 64, genta-
mícíns 64-128, og vankómýcíns 1,5.
Nœmi enterókokka í sýnitm sendum til sýkla-
frœðideildar Landspítalans: Frá 1. janúar 1994
til 31. desember 1995 voru gerðar 41.181 þvag-
ræktanir á sýklafræðideild Landspítalans
(1994: 20.340; 1995: 20.841). Af þeim ræktuð-
ust enterókokkar úr 1.513 (1994: 531; 1995: 982)
þvagsýnum (3,7%) og voru gerð næmispróf
fyrir ampicillíni hjá 1.449. Aðeins fimm stofnar
reyndust vera ónæmir fyrir ampicillíni (0,3%)
og voru þeir allir frá árinu 1994. í öllum tilvik-
um var um einstakar sýkingar að ræða og virtist
ekki vera um tengsl að ræða á milli viðkomandi
einstaklinga. Næmi enterókokka má sjá á
mynd 1. Ekki varð breyting á næmi enteró-
kokka fyrir þeim lyfjum sem sýnd eru frá árinu
1994 til 1995. Fyrsti vankómýcín ónæmi stofn-
inn sem greinst hefur á íslandi fannst í sjúklingi
á Landspítalanum í janúar 1997 (lágmarks-
heftistyrkur vankómýcíns 8 mg/1). Stofninn var
ekki fjölónæmur og talið er að hann hafi komið
erlendis frá. Sjúklingurinn var settur í einangr-
un og er ekki vitað til þess að bakterían hafi
náð að dreifa sér.
Umræða
Eftir að þrír sjúklingar höfðu greinst með
in ?n an 4n nn nn 7n an nn 100
sýkingar af völdum ampicillín ónæmra enteró-
kokka, var leitað markvisst að ampicillín
ónæmum enterókokkum á Landspítalanum.
Með skimræktunum fundust tveir aðrir smitað-
ir einstaklingar, einn sjúklingur og einn starfs-
maður, en báðir á sömu deild og smitið hafði
áður greinst á. Það að ampicillín ónæmir stofn-
ar fundust hvorki á öðrum deildum né í frá-
rennsli bendir til þess að þessir stofnar hafi
ekki náð fótfestu á sjúkrahúsinu og að sýkinga-
varnaráðstafanirnar hafi borið árangur. Eng-
inn stofnanna reyndist hafa háskammta genta-
mícín ónæmi eða vankómýcín ónæmi. Við at-
hugun á niðurstöðum eldri næmisprófa sýkla-
fræðideildarinnar reyndist tíðni ampicillín
ónæmra enterókokka aðeins vera um 0,3%.
Þetta er mun lægri tíðni en lýst hefur verið
erlendis. í Bandaríkjunum hefur ónæmum ent-
erókokkum fjölgað mjög á undanförnum árum
og getur gentamícín ónæmi numið allt að 55%
og ampicillín ónæmi allt að 19% (10,11,14). í
Bretlandi voru ampicillín ónæmir stofnar 5,6-
63,2% og stofnar með háskammta gentamícín
ónæmi 6,7-13% (8,19).
Nokkrir þættir eru þekktir sem taldir eru
auka líkur á enterókokkasýkingum. Þar á með-
al eru: ónæmisbæling, aðgerðir á þvagfærum,
meltingarfærum eða öndunarvegum, aðskota-
hlutir (foreign bodies) og sýklalyfjameðferð.
Enterókokka ofansýkingar (superinfections)
sjást sérstaklega eftir notkun breiðrófs sýkla-
lyfja, einkum kefalóspórína (1,20-22). Mikil-
vægi aðskotahluta sést vel á hárri tíðni enteró-
kokkasýkinga hjá sjúklingum með inniliggj-
andi þvaglegg (23), en þeir eru einnig vel
þekktir af því að taka sér bólfestu á og valda
sýkingum við æðaleggi, kviðskilunarleggi og
aðra aðskotahluti (8).
Þegar einstaklingar fá enterókokkasýkingar
er venjulega um sjálfsmit sé að ræða (endo-
gen), en jafnframt hefur verið sýnt fram á að
enterókokkar geti auðveldlega borist milli
sjúklinga á spítölum, milli starfsfólks og sjúk-
linga og milli spítala (24). Þekkt eru dæmi um
að þeir berist með höndum starfsmanna
(17,20,25), en einnig geta hlutir á sjúkrahúsum
verið mengaðir og smit borist frá þeim í sjúk-
linga og starfsfólk (17).
Við meðhöndlun enterókokkasýkinga hefur
helst verið gefið penicillínsamband með am-
ínóglýkósíði, eða glykópeptíði (ef háskammta
gentamícín ónæmi er til staðar) vegna sam-
verkandi áhrifa þeirra á enterókokka. Stofnar