Læknablaðið - 15.04.1997, Qupperneq 39

LÆKNABLAÐIÐ 1997; 83
231
Efniviður og aðferðir: Ákveðið var að gera
þríþætta rannsókn á umferðarslysum Reykvík-
inga árið 1994; a) kanna nákvæmni skráningar á
slysa- og bráðamóttöku Sjúkrahúss Reykjavíkur
(SHR), b) kanna hversu stórt hlutfall Reykvík-
inga sem slasast í umferðinni kemur á SHR og
hvar þeim sem annað leita er sinnt, c) kanna
hversu vel upplýsingum um fjölda slasaðra í um-
ferðarslysum sem koma á SHR og tryggingafélag-
anna ber saman.
Niðurstöður: í gagnabanka SHR fundust alls
1355 Reykvíkingar sem slösuðust í umferðarslys-
um en 21 reyndist ranglega skráður og endanlegt
úrtak var því 1334. Slasaðir í bifreiðaslysum voru
982, í hjólaslysum 175 en gangandi sem urðu fyrir
vélknúnu ökutæki voru 100. Þá slösuðust 45 í
vélhjólaslysum, 11 í snjósleðaslysum, 10 duttu af
hestbaki en slys utan almennra vega voru 11. Níu-
tíu og einn var lagður inn í 420 daga.
I bflslysum slösuðust alls 982, þar af voru öku-
menn 687 og farþegar 295. Konur voru 54% slas-
aðra en karlar 46%. Bflbeltanotkun kvenna
(86%) var meiri en karla (74%). Algengasta sjúk-
dómsgreiningin var hálstognun hjá 603 sjúkling-
um. Af 100 gangandi vegfarendum sem urðu fyrir
bfl voru börn og unglingar 33 talsins. Þau urðu
aðallega fyrir bflum í íbúðagötum og á bílastæð-
um. Margir á aldrinum 15-64 ára slösuðust að
næturlagi í miðbæ Reykjavíkur. Áfengi var líkast
til meðvirkandi þáttur í 50% þessara slysa. Sextíu
af hundraði slysanna hjá 65 ára og eldri átti sér
stað á gangbraut á leið yfir stórar umferðargötur.
Vélhjólaslys voru45 eða 3,4% allra umferðarslys-
anna. Helstu ástæður voru fall af hjólinu í 29
tilvikum. Karlarvoru 38 enkonursjö. Flestir voru
undir 25 ára aldri. Nánast öll slysin urðu yfir
sumarmánuðina.
Alls er talið að 1553 Reykvíkingar hafi slasast í
umferðarslysum árið 1994, af þeim komu 1334 á
SHR. I samanburði á gögnum SHR og trygginga-
félaganna kom í ljós að af 1334 skráðum á slysa-
deild fundust aðeins 667 í sameiginlegri skrá
tryggingafélaganna. Af 1307 færslum tryggingafé-
laganna fundust 665 í skrá slysadeildar. Ekki var
að finna neina einhlíta skýringu á þessum mun.
Umræða: Það má ætla að um 1550 Reykvíking-
ar eða um 1,6% borgarbúa hafi slasast í umferðar-
slysum á árinu 1994. Um 86% slysanna er sinnt að
öllu eða mestu leyti á Sjúkrahúsi Reykjavíkur.
Nákvæmni skráninga virðist mikil. Hins vegar
virtist lítið samræmi í skráningu á milli Sjúkrahúss
Reykjavíkur og sameinaðrar skrár tryggingafé-
laganna.
E-25. Lífsgæðakönnun eftir staurliðsað-
gerð á mjóbaki vegna illvígra verkja
Theódór Jónasson*, Eiríkur Líndal**, Ólafur
Kjartansson***, Halldór Jónsson jr****
Frá *lœknadeild HÍ, **geðdeild, ***röntgendeild
og ****bœklunarskurðdeild Landspítalans
Inngangur: Slitbreytingar á mjóbaksliðum geta
verið einkennalausar. Þeir sem hins vegar fá verki
og verkjaköst lagast oftast aftur. All oft fer þó svo
að hvfld, þjálfun og ýmis konar lyfjameðferð
hjálpar ekki lengur. Mikil vanlíðan veldur að lok-
um mikilli verkjalyfjanotkun. Orsök verkjanna er
yfirleitt rakin til liðþófans og/eða smáliðanna sem
síga saman vegna slitbreytinga. Aðeins þegar
brjósklos eða beinnabbi klemmir taugavef er unnt
að laga það með minni háttar skurðaðgerð. Þegar
þessar hefðbundnu aðferðir hjálpa ekki lengur
hefur engin ein meðferð reynst árangursríkari en
önnur. Með því að “tjakka" sundur samfallin lið-
bil og festa þau er mögulegt að aflétta áreiti á
taugar og hindra hreyfingu frá sársaukafullum
liðum. Þessi rannsókn var gerð til að meta klínísk-
an og röntgenólógískan árangur slíkra aðgerða.
Efniviður og aðferðir: Frá janúar 1993 til októ-
ber 1995 voru 44 sjúklingar (25 konur, 19 karl-
menn, aldursbil 17-73 ára, M=45) með illvíga
verki samfara slitbreytingum í liðþófa og /eða
smáliðum L4-S1 „tjakkaðir" upp með tran-
spedicular skrúfum (PF® Nordopedic, Lánna,
Svíþjóð) í slitnum liðbilum og spengdir á framsýn-
an hátt. Slitbreytingar voru staðfestar með venju-
legri röntgenrannsókn ásamt segulómrannsókn af
lendhryggnum. Brjósklos og beinnabbar voru
þannig útilokaðir sem orsök fyrir bak- eða ischias
verkjum. Skurðlæknirinn (HJjr) fylgdi sjúkling-
unum eftir í sex vikur, þrjá mánuði og sex mánuði
eftir aðgerð. Langtímaathugun (sex mánuðir til
þrjú ár) á breyttum lífsgæðum var gerð af óháðum
meðferðararaðilum (TJ, EL) með heimsendum
spurningarlistum varðandi styrk verkja, verkja-
lyfjanotkun, áhrif verkja á daglegar athafnir, at-
vinnu, samskipti og svefn fyrir og eftir aðgerð.
Allar röntgenrannsóknir voru endurmetnar (TJ,
ÓK) með tilliti til beingróanda og hversu vel
skrúfur höfðu haldið.
Niðurstöður: Alls svöruðu 37 sjúklingar
(84%). Tuttugu og einn (57%) er 75% öryrki
vegna bakverkja. Þrjátíu og fimm töldu verkina
hafa breyst eftir aðgerð, 34 þeirra sögðu verkina
hafa minnkað, einn taldi verki hafa aukist eftir
aðgerð. Þrjátíu og sex af 37 tóku verkjalyf fyrir
aðgerðina, þar af neyttu 13 morfínlíkra verkja-
lyfja. Eftir aðgerð neyta fimm sjúklingar morfín-
líkra verkjalyfja, en 14 nota engin verkjalyf. Fimm