Læknablaðið - 15.04.1998, Side 20

288
LÆKNABLAÐIÐ 1998; 84
kosti þegar litið er til svo skamms tíma sem
hálfs árs. Þannig breytti í heild um þriðjungur
þátttakenda mataræði sínu til heilbrigðara horfs
og rúmlega einn fjórði hluti jók markvissa
hreyfingu, þar af flestir í hópum 1,2 og 4, sem
fengu að vita að þeir hefðu hátt kólesteról sem
áhættuþátt og að því væri hægt að breyta með
breyttum lífsstíl (tafla V). Árangurinn lét held-
ur ekki á sér standa sem marktæk lækkun á lík-
amsþyngd og kólesteróli í blóði.
Athygli vekur að hópur 3 skar sig úr miðað
við hópa 1, 2 og 4. Þeir breyttu lifnaðarháttum
í mun minna mæli en hinir hóparnir enda kem-
ur þessi hópur út með óbreytt kólesteról og
þyngd (tafla V). Skýringin liggur líklega í skil-
greiningu hópsins, það er þessir einstaklingar
voru með einn eða tvo skilgreinda áhættuþætti
en tiltölulega lágt kólesteról, sem þeir fengu að
vita um strax. Má því ætla að hvatinn til breyt-
inga á lifnaðarháttum til blóðfitulækkunar hafi
verið minni frá byrjun. Flestir reykingamenn
voru í þessum hópi.
Niðurstöður sýna líka tilhneigingu til minni
árangurs hjá hópi 1, sem var í mestri áhættu að
fá æðakölkunarsjúkdóma. Hópurinn var of lítill
til að leyfa tölfræðiútreikninga, en þetta bendir
til að þeir verst settu þurfi meiri eða markviss-
ari aðstoð til að breyta lífsvenjum sínum.
í þessu einfalda átaki til breytts lífsstíls tókst
ekki að draga úr reykingum, þótt reynt væri að
leggja áherslu á þær sem áhættuþátt í upp-
hafsviðtali. Það veldur vonbrigðum en líklega
þarf í því efni mun umfangsmeiri aðstoð, til
dæmis reykinganámskeið.
Sú breyting á lífsstíl sem fékkst fram virðist
ekki hafa haft áhrif til lækkunar blóðþrýstings;
reyndar var frekar tilhneiging til hækkunar þótt
ekki væri hún marktæk. Svo má líklega flokka
undir árangur að í átakinu greindust fjórir nýir
einstaklingar með háþrýsting.
Öxfirðingar í þessari rannsókn virtust í aðal-
atriðum sambærilegir við aðra landsmenn og
ætti því með svipuðum aðferðum að vera hægt
að ná viðlíka árangri annars staðar.
Um langtímaárangur vitum við að sjálfsögðu
ekki, en augljóst var að umræðan og aðgerðir
smituðu verulega út frá sér í þessu litla samfé-
lagi. Flestar rannsóknir benda þó til að áhrifin
fjari út sé áróðri og öðrum aðgerðum ekki hald-
ið við reglulega. Viljunt við hvetja heilbrigðis-
starfsmenn til dáða þar sem fyrirbyggjandi að-
gerðir af þessu tagi eru einfaldar, ódýrar.
hættulausar og án aukaverkana ef rétt er að
staðið.
Þakkir
Vigfúsi Þorsteinssyni lækni á rannsóknar-
stofu Fjórðungssjúkrahússins á Akureyri er
þökkuð aðstoð við mælingar á kólesteróli og
Halldóri Árnasyni kerfisfræðingi á Akureyri
fyrir tölfræðiútreikninga.
Rannsókn þessi var styrkt af B-hluta Vís-
indasjóðs Félags íslenskra hjúkrunarfræðinga
og Pharmaco h/f.
HEIMILDIR
1. Þorgeirsson G, Davíðsson D, Sigvaldason H, Sigfússon N.
Áhættuþættir kransæðasjúkdóms meðal karla og kvenna á
íslandi. Niðurstöður úr hóprannsókn Hjartaverndar
1967-85. Læknablaðið 1992; 78: 267-76.
2. Behandling av hyperlipidemi. Rekommendationer. In-
formation frán Lákemedelsverket 3 1995; 6: 178-89.
3. Olsson AG. Nyanserad syn pá kolesterol. Lákartidningen
1993;90:2525-7.
4. Sigfússon N. Upplýsingar um hjartasjúkdóma. Reykjavík:
Heilbrigðisskýrslur, Fylgirit 1996; nr 3: 59-66.
5. Þorgeirsson G, Sigurðsson G, Högnason J, Helgason S.
Blóðfitulækkandi lyfjameðferð. Læknablaðið 1996; 82:
734-5.
6. Þorgeirsson G, Sigurðsson G, Sigurðsson JÁ, Högnason J,
Sverrisson JÞ, Guðmundsson ÞV, et al. Meðferð við hárri
blóðfitu. Læknablaðið 1991; 77: 59-60.
7. Anonymous. National Cholesterol Education Program,
Second Report of the Expert Panel on Detection, Evalu-
ation and Treatment of High Blood Cholesterol in Adults
(Adult treatment panel II). Circulation 1994; 89:
1333-445.
8. Scandinavian Simvastin Survival Study group (4S).
Randomised trial of cholesterol lowering in 4444 patients
with coronary heart disease. Lancet 1994; 344: 1383 -8.
9. Murray D, Kurth C, Mullis R, Jeffery RW. Cholesterol
reduction through low-intensity interventions: results
from the Minnesota Heart Health Program. Prev Med
1990; 19: 181-9.
10. Vessby B. Enhetlig kostrekommendation för att förebygga
och behandla folksjukdoma. Lákartidningen 1989; 86:
2939-44.
11. Gustafsson I-B, Karlström B, Eliason M, Elwing B. Kost-
behandling i praktiken. Rád om mat - mer án kundskap i
náringslára. Nord Med 1990; 105: 284-98.
12. Sigfússon N. Blóðþrýstingur og blóðfita. Tímaritið Hjarta-
vernd 1995; 32: 8-10.
13. Puska P, Vartiainen E, Tuomilehto J. Jousilahti P,
Tamminen M, Nissinen A. Förándringar i riskfakt-
orpanoramat för hjárt- och kárlsjukdomar i Finland. Nord
Med 1994; 109: 50-3.
14. Sigfússon N, Sigvaldason H, Steingrímsdóttir L, Guð-
mundsdóttir I, Stefánsdóttir I, Thorsteinsson T, et al.
Decline in ishaemic heart disease in Iceland and change in
risk factor levels. Br Med J 1991; 302: 1371-5.
15. Persson L-G, Lindström K, Lingfors H, Bengtsson C.
Results from an intervention programme dealing with
cardiovascular factors. Experiences from a study of men
aged 33-42 in Habo, Sweden. Scand J Prim Health Care
1996; 14: 184-92.
16. Persson L-G, et al. Lev hela livet - ett praktiskt inter-