Læknablaðið - 15.04.1998, Blaðsíða 29

LÆKNABLAÐIÐ 1998; 84
297
sem voru meðhöndlaðir án aðgerðar fengu að
meðaltali 3,5 einingar. Hjá þeim sem fóru í aðgerð
voru 48% sára í maga, 45% í skeifugörn og 6% í
ásgörn. Hjá hinum voru 63% sára í maga, 34% í
skeifugörn og 3% í ásgörn. Sex létust vegna
blæðingar frá sári í efri hluta meltingarvegar, fjórir
sem fóru í aðgerð, tveir sem fóru ekki í aðgerð. Af
þessum sex höfðu fimm alvarlega meðfylgjandi
sjúkdóma. Heildardánartíðnin er 5,5%, 9,5% hjá
þeim sem fara í aðgerð en 2,9% hjá hinum.
Meðaltalsfjöldi aðgerða á tímabilinu er 1,8 aðgerð
á ári, síðustu 10 árin er meðaltalið 1,2 aðgerðir á ári
og síðustu fimm árin 0,6 aðgerðir á ári.
Alyktanir: Þeir sem fara í aðgerð eru eldri og
hafa fyrri sögu um sár í meltingarvegi. Sár í skeifu-
görn þarf oftar að skera en sár í maga eða ásgörn.
Dánartíðni er hærri hjá þeim sem fara í aðgerð.
E-05. Hvað gerðist? „Analysis of fail-
ures of laparoscopic fundoplications“
Margrét Oddsdóttir, Höskuldur Kristvinsson, Jón-
as Magmisson
Frá handlœkningadeild Landspítalans
Frá 1994 hafa verið gerðar á Landspítalanum 171
fundoplikasjón um kviðsjá. Af þessum 171 sjúk-
lingi hafa sjö haft veruleg vandamál eftir aðgerðina
sem leitt hafa til inngripa og innlagna. Fimm hafa
verið skornir aftur, einn þurft að fara í útvíkkun á
vélindis-magamótum og einn er á lyfjum vegna
ranghreyfinga í vélinda.
Vandamál sem leiddu til inngripa eða endurtek-
innar aðgerðar voru eftirfarandi:
1. Kyngingartregða (dysphagia) sem byrjaði sex
mánuðum eftir aðgerð vegna paraesophageal hern-
ia. Reyndist við endurtekna aðgerð ári eftir þá
fyrstu hafa „slipped Nissen“, losaralega fundopl-
ikasjón sem lá svolítið fyrir neðan vélindis-maga-
mótin.
2. Vaxandi erfiðleikar og verkir við kyngingu
sem byrjuðu um sex mánuðum eftir aðgerð. Við
endurtekna aðgerð, einu og hálfu ári eftir þá fyrstu,
kom í ljós að þindaropið er svolítið gapandi og tota
af fundoplikasjóninni teygir sig þar upp.
3. Erfiðleikar við kyngingu frá aðgerð. Endurtek-
in aðgerð þremur mánuðum eftir þá fyrstu sýndi að
vinstri hluti fundoplikasjónarinnar var lufsuleg og
hangandi niður á magavegginn.
4. Verkir ofarlega f uppmagálssvæði (epigastri-
um) frá aðgerð. Vélindismynd og speglun sýna að
rétt ofan við fundoplikasjónina er svæði (pseudodi-
verticulum) sem fyllist af skuggaefni og lofti og
tæmist illa. Við aðgerð, sex vikum eftir þá fyrstu,
kom í ljós að snúningur/tog var við vinstri hluta
vélindis-maga-mótanna og strengir þar mynduðu
útskot (recessus).
5. Verkur í uppmagálssvæði í eitt og hálft ár eft-
ir aðgerð. Við endurtekna aðgerð sást ekkert at-
hugavert. Fundoplikasjón tekin niður og breytt.
6. Erfiðleikar við kyngingu frá aðgerð. Fyrir 20
árum farið í skreyjutaugarskurð (vagotomy) (HSV)
og þrengingu á þindaropi. Vélindamynd og -spegl-
un sýndi veruleg þrengsli á aðgerðarsvæðinu.
Víkkun á svæðinu þremur til fjórum mánuðum eft-
ir aðgerð gafst vel.
7. Vandamál við kyngingu frá aðgerð. Endurtek-
in þrýstingsmæling þremur mánuðum eftir aðgerð
sýndi miklar ranghreyfingar í vélinda sem líkjast
“early vigorous achalasia”. Er á prókínetískum
lyfjum til reynslu.
Langvarandi alvarleg vandamál eftir fundoplika-
sjónir um kviðsjá eru um 5%. Vandamál sem ekki
lagast á fyrstu sex til átta vikunum eftir aðgerð eða
koma upp mánuðum eftir aðgerð þarf að rannsaka
ítarlega með vélindis-maga mynd, speglun og
þrýstingsmælingu. I fjórum af sjö ofangreindum
tilfellum fannst hinsvegar orsök vandamálanna
ekki fyrr en í endurtekinni aðgerð. Þannig verður
að líta á nýja aðgerð sem rannsóknaraðferð sem
beita má ef einkenni eru viðvarandi án skýringar.
Þetta ber að hafa í huga ef vandamálin eru alvarleg
og endurtaka aðgerðina þrátt fyrir eðlilegar rann-
sóknir.
E-06. Heilkenni Gardners. Sjúkratilfelli
Guðrún Aspelund', Tómas Jónsson', Jón Gunn-
laugur Jónasson2, Hallgrímur Guðjónsson'
Frá 'handlœkningadeild Landspítalans, 2Rann-
sóknastofu Háskólans í meinafrœði, 'lyflœkninga-
deild Landspítalans
Gardners heilkenni er afbrigði af ættgengu ristil-
sepageri (polyposis coli) þar sem afbrigðileiki fylg-
ir í mjúkvefjum og/eða bein- og tannvef. Oftast erf-
ist sjúkdómurinn ríkjandi en stök tilvik þekkjast.
Afbrigðileikar utan garnar geta birst áður en
ristilsepar myndast. Ristilsepar hafa yfirleitt mynd-
ast við 25 ára aldur en geta komið fyrr. Viðkomandi
fá allir ristilkrabbamein fyrir fertugt ef ekki er gert
ristilnám í varnarskyni.
Við segjum frá 32 ára konu sem 25 ára fékk
framfall á ristilsepa gegnum endaþarmsop. Hún
hafði ekki önnur einkenni frá meltingarfærum.
Ristilspeglun sýndi óteljandi sepa af kirtilfrumu-
gerð í ristli. Einnig voru separ í maga og skeifu-
görn. Engar illkynja breytingar fundust. Fjöl-
skyldusaga var neikvæð. Röntgenmynd af höfuð-
kúpu sýndi beingadd út úr hnakkabeini. f heilsu-
farssögu var helst íhugunarefni að þegar sjúklingur
var 18 ára var fjarlægður fjöldi tannhnúta úr efri og
neðri kjálka. Sjúklingur var álitinn hafa Gardners
heilkenni. Vegna krabbameinshættu var ráðlögð
skurðaðgerð í forvarnarskyni auk reglulegs eftirlits
hvað varðaði efri hluta meltingarvegar. Einnig var