Læknablaðið - 15.04.1998, Blaðsíða 51

LÆKNABLAÐIÐ 1998; 84
317
1981 en hins vegar er enn aukning miðað við tíma-
bilið 1953-1957. Þó virðist nýgengið ennþá vera að
aukast hjá karlmönnum, jafnvel ef miðað er við
árin á níunda áratugnum. Hugsanlegt er að minnk-
andi nýgengi geti verið vegna hlýrri vetra árin
1991-1992 miðað við 1980-1981. Hins vegar er
ekki hægt að útskýra aukið nýgengi ef bornar eru
saman tölur frá 10. og sjötta áratug þessarar aldar á
annan hátt en að beinþynning hafi orðið algengari
síðara tímabilið.
E-52. Forspá fyrir byltur. Niðurstöður
framskyggnrar rannsóknar
Brynjólfur Jónsson', Karin Ringsberg2, Per Gdrd-
sell2, Ingemar Sernbo2, Olof Johnell2
Frá 'Sjúkrahúsi Akraness, 2bœklunar- og röntgen-
deild háskólasjúkrahússins í Malmö, Svíþjóð
Inngangur: Beinbrot, einkum hjá eldri einstak-
lingum, eru yfirleitt afleiðingar af byltum. Vegna
þess hve nýgengi beinbrota hjá eldri einstaklingum
hefur aukist síðustu áratugi verður æ mikilvægara
að skilgreina þann hóp einstaklinga sem eru í auk-
inni hættu á að fá byltu og beinbrot. I þessari rann-
sókn voru ýmsar bakgrunnsbreytur metnar með til-
liti til byltna og brota. Hér er um að ræða fram-
skyggna skráningu í eitt ár.
Efniviður og aðferðir: Tvö hundruð fjörutíu og
tveir karlar á aldrinum 50-80 ára og 328 konur á
aldrinum 40-80 ára voru í upprunalega hópnum.
Heilsa og breytur varðandi vöðvakraft og jafnvæg-
isskyn voru mæld í byrjun tímabilsins. Einstakling-
arnir skiluðu inn skýrslum ef þeir féllu eða fengu
brot.
Niðurstöður: Fimmtíu konur og 18 karlar voru
skráð sem byltur. Hægari gönguhraði og fleiri skref
til að ganga ákveðna vegalengd voru áhættuþættir
fyrir falli hjá eldri karlmönnum og yngri konum.
Sömu hópar voru með minnkaðan kraft í hnérétti
(extensorum) og -beygi (flexorum). Hins vegar var
kraftur við beygingu (flexion) hnés betri hjá eldri
konum sem höfðu fallið.
Líklega er besta forspárgildið fyrir byltu verra
jafnvægi hjá karlmönnum og hægari gönguhraði
hjá konuin. I bakgrunnsbreytum var minnkuð
göngugeta utandyra ásamt slæmum dómi um eigið
heilsufar tengt áhættu á falli.
Umræða: Ljóst þykir að nokkrum áhættuþáttum
fyrir byltur væri hægt að breyta. Til þess þyrfti að
finna þann hóp seni er í mestri hættu á byltum. Hér
er einkum um að ræða einstaklinga sem ganga lítið
utandyra. Greiningin er yfirleitt fengin með tiltölu-
lega auðveldum aðferðum, eins og að mæla göngu-
hraða, telja fjölda skrefa sem þarf til þess að klára
ákveðna vegalengd, ásamt því að mæla hversu
lengi einstaklingurinn getur haldið jafnvægi.
E-53. Melkersson-Rosenthal heilkenni,
upphaf sjúkdóms og meðferð
Jens Kjartansson
Frá handlœkningadeild St. Jósefsspítala, Hafnar-
firði
Inngangur: Þegar andlitslömun, endurtekin
langvarandi bólga í andliti og rákir í tungu fara
saman er ástandið kallað Melkersson-Rosenthal
heilkenni. Sjúkdómnum var fyrst lýst 1928 og
1931. Orsök og tíðni er óþekkt og sjúkdómurinn
langdreginn. Meðferð gefur fullan bata í innan við
helmingi tilfella.
Lýst er erfiðu sjúkratilfelli, árangursríkri með-
ferð og sett fram kenning um mögulega orsök.
Efniviður og aðferðir: Sjúklingur með 20 ára
sögu um endurteknar bólgur í vörum. Sjúklingur
gekk undir aðgerðir 1986, 1988 og 1994 án varan-
legs árangurs. Sjúklingur gekkst undir aðgerð að
nýju samtímis sterameðferð 1997. Mjög góður ár-
angur náðist. Sjúkdómurinn tók sig upp sex mánuð-
um eftir aðgerð. Bólgu var haldið niðri með stórum
skömmtum af prednisólóni en bólgur tóku sig upp
þegar lyfjaskammtur var lækkaður. Vaxandi and-
legar og líkamlegar aukaverkanir af steragjöfmni.
Kapsaicín er þekkt af að tæma út boðefni úr
skyntaugum svo sem SP, CGRP, VIP og fleiri en öll
þessi efni eru þekkt sem öflugir æðavíkkarar
(vasodilatorar) og auka bólgu og bjúg staðbundið.
Þar sem mögulegt virtist að líkja eftir sjúkdóms-
ástandinu að hluta með losun skyntaugaboðefna og
ekki var vitað til að meðferð hefði verið reynd með
kapsaicíni var hafin meðferð með kapsaicín kremi
kvölds og morgna og aðeins að kvöldi eftir tvær
vikur. Prednisólón meðferð var hætt við upphaf
meðferðar og hefur sjúklingur ekki þurft á þeirri
meðferð að halda síðan.
Niðurstöður: Ljóst er að sjúklingur með ill-
skeyttan bólgusjúkdóm (granulomatous cheilitis)
sem ekki hefur gagnast áður þekktar meðferðir við
Melkersson-Rosenthal heilkenni hefur fengið
skammtíma bata við háskammta sterameðferð og
langvarandi bót með kapsaicín áburði staðbundið á
það svæði sem bólgnaði.
Sett er fram sú tilgáta að bólgan samfara Melk-
ersson-Rosenthal heilkenni stafi af truflun í skyn-
taugum sem losi of mikið af bólgumyndandi skyn-
taugaboðefnum eins og SP, CGRP, VIP og fleiri.
Þessa losun er hægt að stöðva með staðbundinni
meðferð með kapsaicín kremi og fyrirbyggja þann-
ig bólgu í vörum.