Læknablaðið - 15.06.1999, Qupperneq 68

560
LÆKNABLAÐIÐ 1999; 85
bæði veita betri þjónustu og
leysa auk þess ýmis mönnun-
ar- og vaktavandræði. Auk
þess drógu þessar miðstöðvar
úr álaginu á sjúkrahús fylkis-
ins þannig að læknar fengu
betri tíma til að sinna sér-
greinum sínum og rannsókn-
um. Sjúkrahúsin höfðu því
tækifæri til að skipta með sér
verkum og sérhæfa sig.
I heilsugæslunni hafa lækn-
ar horfið frá svonefndum
rekstrarsamningum og þess í
stað gert hefðbundna ráðn-
ingarsamninga við miðstöðv-
arnar. Það hefur meðal annars
gert stjórnendum stöðvanna
(sem eru sveitarstjórnirnar í
Noregi) kleift að koma á
sveigjanlegri verkaskiptingu
milli starfsstétta. Afleiðingin
er sú að læknar sjá nú um inn-
an við 70% greininga og inn-
an við 40% meðhöndlunar, af-
gangurinn er í höndum ann-
arra heilbrigðisstétta. Læknar
eru jafnmargir og þeir voru ár-
ið 1998 en það ríkir enginn
læknaskortur eins og þá var.
„Það sem bjargaði málum í
Gleðifirði var að brugðið
skyldi á það ráð að skoða
grannt í hvað læknar verja
tíma sínum. Með því móti var
hægt að fela öðrum starfsstétt-
um þjónustu við þá sjúklinga
sem í raun þurftu ekki á lækn-
ismeðferð að halda. Með því
að nota aðrar starfsstéttir
meira og fara í saumana á
þeim þörfum sem skapa eftir-
spurn eftir læknum var hægt
að koma á skilvirkari og hag-
kvæmari heilbrigðisþjón-
ustu," segir í grein norsku
læknanna.
Þeir halda því fram að í
framtíðinni muni pólitísk og
skipulagsleg viðhorf hafa
meira að segja um mönnun
starfa í heilbrigðisþjónustu en
fagleg og læknisfræðileg enda
kalli vandinn í hinum dreifðu
byggðum á það að hann verði
leystur í stærri heildum en
verið hefur. Þeir staðhæfa að
þrátt fyrir að útskrifuðum
læknum fjölgi muni það ekki
nægja til að mæta aukinni
eftirspurn að óbreyttu kerfi.
Mönnunarvandinn sé marg-
þættur og lausn hans krefst
þess að tekið sé faglega á öll-
um þáttum hans, jafnt þeim
læknisfræðilegu sem hinum
pólitísku og félagslegu.
Breytt verkaskipting?
í þessari mynd kannast ef-
laust margir við hugmyndina
um að stækka einingar og slá
saman stofnunum eins og nú
er verið að gera á Austfjörðum
og víðar. En öðru máli gegnir
um það sem þeir segja um
breytta verkaskiptingu milli
lækna og annarra heilbrigðis-
stétta.
Landlæknir sagði í spjalli
við undirritaðan að læknar
megi alveg búast við því að
þessar umræður fái byr undir
vængi hér á landi í framtíð-
inni. Hann varaði við því að
reistir væru háir múrar milli
sérgreina innan læknisfræð-
innar. „Við sjáum að þessir
múrar eru víða að hrynja. Til
dæmis eiga hjartaskurðlæknar
miklu meira sameiginlegt með
hjartalyflæknum en kviðar-
holsskurðlæknum. Það eru við-
fangsefnin, vandamál sjúk-
linganna, sem eiga að vera
viðmiðunin, ekki einhverjir
stallar sem við höfum komið
okkur fyrir á,“ sagði land-
læknir
I Bandaríkjunum hafa
menn farið þá leið að búa til
nýja stétt sem nefnist „physi-
cians assistant“ eða aðstoðar-
maður læknis. Þessi leið hefur
verið gagnrýnd, meðal annars
með þeim rökum að þarna séu
sjúkrahúsin að þjálfa ódýrt
vinnuafl sem geti leyst lækna
og hjúkrunarfræðinga af
hólmi og sparað sjúkrahúsun-
um útgjöld. Landlæknir telur
vafasamt að fjölga heilbrigð-
isstéttum frá því sem nú er,
vænlegra væri að fela hjúkr-
unarfræðingum aukna ábyrgð
og verkefni.
„Hjúkrunarfræðingar eru
vel menntuð stétt með fagleg-
an metnað og þekkingu enda
hefur sérmenntun þeirra auk-
ist. Þeir taka ekkert frá lækn-
um en staðreyndin er sú að
mörg verk, til dæmis í heilsu-
gæslunni, eru jafnvel komin í
höndum hjúkrunarfræðinga
og lækna. Þarna þarf að finna
hinn gullna meðalveg og
koma á aukinni samvinnu og
teymisvinnu. Það gefur lækn-
um aukinn tíma til þess að
sinna því sem þeir eru bestir í.
í þetta þyrfti að leggja vinnu
og láta ekki tortryggni milli
þessara stétta ráða ferðinni,“
segir landlæknir og bætir því
við að þó svona hlutir hafi
verið ræddir manna á millum
sé engin opinber umræða í
gangi um nánara samstarf og
breytta verkaskiptingu milli
stéttanna.
-ÞH
HEIMILDIR:
1. Gunnar Helgi Guðmundsson. Heim-
ilislækningar í kreppu. Fréttabréf
FÍH janúar 1999; 17(1); 10-9.
2. Skýrslumar þrjár sem vitnað er til
má nálgast á netinu. Þær heita: Re-
geringens oplæg til strategi for syge-
huspolitiken 2000-2002; Sundheds-
sektoren - Status & Fremtidsper-
spektiver; Sundhedsvæsenet i frem-
tiden. Slóðin er:
www.sum.dk/publika/index.htm
3. Tjora HA, Kjekshus LE. Legebe-
manning i 2010 - Fire scenarier om
legebemanningen. Tidsskr Nor
Lægeforen 1999; 119: 544-6.