Læknablaðið - 15.09.1999, Síða 35

LÆKNABLAÐIÐ 1999; 85
701
fælni, sérlega félagsfælni, því að sjúklingurinn
lendi frekar í átökum eftir meðferð (9). Hins
vegar vegnar þeim sem hafa almenna kvíða-
röskun og/eða fælni heldur betur með tilliti til
þess hvort þeir hefja drykkju að nýju, að teknu
tilliti til aldurs við upphaf áfengissýki. Gagn-
stætt þessu voru þeir sem höfðu kvíðaköst og/
eða víðáttufælni meðal fyrstu komu sjúklinga
nærri sexfalt líklegri til að leggjast inn aftur en
hinir sem ekki höfðu þessa sjúkdóma (6). Ahrif
þessara greininga voru óháð því hvar sjúkling-
ur leitaði eftir meðferð (10).
En hvaða árangurs hefði mátt vænta frá
einstökum stofnunum? I yfirlitsgrein frá 1984
(11) var sýnt að um 30% sjúklinga í 11 rann-
sóknum héldu bindindi í eitt til tvö ár eftir með-
ferðina. Hvort þetta úrtak lýsti í raun áfengis-
sjúklingum sem leituðu meðferðar almennt er
erfitt að segja og ekki er ljóst hvort þetta voru
einstaklingar sem komu til meðferðar eða ein-
staklingar sem luku henni. Til viðbótar mátti
telja 25% sem betri. I rannsókn frá Þýskalandi,
þar sem skoðaðir voru 1410 sjúklingar sem
leituðu meðferðar í öllu Vestur-Þýskalandi og
fylgt var eftir í fjögur ár, héldu 46% bindindi
allt tímabilið. Þess bera að geta að aðeins 3% af
sjúklingunum sem hófu drykkju aftur gátu haft
stjórn á henni, þannig að krafan um algjört
bindindi virðist vera skynsamleg. Góður árang-
ur í þessari rannsókn, skýrist að nokkru leyti af
því að sjúklingar með fjölfíkn voru útilokaðir
úr rannsókninni. Einnig má gera ráð fyrir að
sjúklingar sem ekki náðist í og voru um 20%
þátttakenda hafi verið í neyslu, þótt ekkert sé
fullyrt um það í greininni (12). Rannsóknir á
áfengissjúklingum þar sem sjúklingar með
slæmar horfur voru ekki útilokaðir hafa sýnt
15-30% árangur eftir eitt til tvö ár (13-15)
þannig að ljóst er að val sjúklinganna skiptir
miklu máli. I sambandi við athugun Vaillants
(13) er rétt að nefna að sjúklingarnir gátu haft
allt að sjö drykkjudaga á ári, þannig að árang-
urstölurnar eru villandi ef ekki eru hafðar í
huga mismunandi skilgreiningar fyrir árangri.
I þeirri grein sem hér birtist verður sagt frá
árangri sjúklinga sem leituðu sér meðferðar,
mældum sem algert bindindi, frá desember
1991 til september 1992 á sjúkrahúsi SÁÁ að
Vogi, deild 16 á Vífilsstöðuin og deild 33A á
Landspítalanum. Bindindi þýðir að sjúkling-
arnir neyttu alls ekki áfengis eða annarra fíkni-
efna. Við ákvörðum um innlögn skipta margir
þættir máli, svo sem tiltæk sjúkrarúm, aðgengi
að göngudeild og bráðaþjónustu, nálægð við
aðrar sjúkradeildir auk óska sjúklinganna sem
eru mótaðar af umhverfinu og viðhorfi til mis-
munandi meðferðarstofnana. Ljóst er því að val
á meðferðarstofnun er ekki tilviljun háð, þann-
ig að ekki er hægt að fullyrða hvaða staður
veitir besta lækningu, heldur einungis hver ár-
angur sjúklinganna sem leita áfengismeðferðar
er hjá meðferðarstofnununum þremur. Á þessu
er munur, því að þáttur eins og hversu tilbúnir
sjúklingarnir eru til að þiggja ráð og leiðbein-
ingar skiptir verulega miklu máli hjá áfengis-
og öðrum vímuefnasjúklingum. Ekki var reynt
að kanna hvað réði því að sjúklingarnir lögðust
inn á tiltekna stofnun fremur en aðra. Saman-
burðurinn á milli stofnana er því lýsandi fyrir
horfur sjúklinga sem leituðu til þeirra með
ákveðna sögu og voru rannskaðir með þeim að-
ferðum sem lýst er hér á eftir. Greint verður frá
hvaða þættir hafa áhrif á árangurinn og hverjir
spá fyrir um hvernig til muni takast.
Efniviður og aðferðir
Efniviði og aðferðum hefur verið lýst áður
(8,10). Þátttakendur voru þeir sjúklingar, sem
lögðust inn á meðferðardeildina að Vífilsstöð-
um og á deild 33A á Landspítalanum á tímabil-
inu frá desember 1991 til september 1992 og
sjötti hver sjúklingur sem lagðist inn á sjúkra-
húsið Vog hjá SÁÁ á sama tímabili. Alls var
351 sjúklingur skoðaður með ítarlegu geðgrein-
ingarviðtali (diagnostic interview schedule)
(16). Beðið var með viðtöl þar til bráðu frá-
hvarfi var lokið en viðtölin áttu sér stað 4-10
dögum eftir innlögn. Jafnframt voru sjúklingar
spurðir um fyrri meðferðarsögu, drykkjusögu,
hjúskaparstöðu við upphaf veikinda og hversu
margar vikur á síðastliðnum sex mánuðum
fyrir innlögn þeir hefðu unnið. Sjúklingarnir
svöruðu einnig spurningum um hvort þeir
hefðu í tengslum við drykkju misst áhuga á
fjölskyldunni, slitið sambúð, ekið ölvaðir, lent
í slagsmálum, slasast, orðið heimilislausir, ver-
ið handteknir fyrir ölvun á almannafæri eða
misst vinnu. Þótt sjúklingur lyki ekki meðferð
var hann áfram í rannsóknarhópnum. Ekki var
haldin skrá yfir hvaða sjúklingar luku meðferð.
Þar sem ekki er marktækur munur á geðgrein-
ingum milli einstakra meðferðarstaða (8) verð-
ur ekki fjallað hér um árangur með tilliti til
annarra geðgreininga, en það hefur verið gert
annars staðar (5,6,9,10). Haft var samband við
sjúkling bréfleiðis að meðaltali um 16 mánuð-