Læknablaðið

Árgangur

Læknablaðið - 15.09.1999, Síða 45

Læknablaðið - 15.09.1999, Síða 45
LÆKNABLAÐIÐ 1999; 85 709 Tafla I. Ahœtta karlkyns œttingja á krabbameini í blöðruhálskirtli. Fjöldi œttvísa í rannsókninni var 146. Skyldleikastig Fjöldi kk-ættingja Fundnir Vænst F/V 95% CI p-gildi Fyrsta stig 460 36 21,2 1,7 0,2-2,3) 0,002 Annað stig 818 28 18,1 1,5 0,1-2,2) 0,02 Þriðja stig 1260 70 59,4 1,2 (0,9-1,.5) 0,1 Samtals 2538 134 98,7 1,7* (l,3-2,2) < 0,001 *Vegin áhætta miðuð við fyrsta stig. F=fannst (observed); V=vænst (expected); CI=confidence interval (öryggismörk) Tafla II. Greiningaraldur œttvísa og áhœtta œttingja. <73 ár >74 ár Hlutfallsleg áhætta Hlutfallsleg áhætta Skyldleikastig Fjöldi ættingja FW (CI) Skyldleikastig Fjöldi ættingja F/V (CI) Fyrsta stig 237 1,8 (1,1-2,9) Fyrsta stig 225 1,6 (0,98-2,4) Annað stig 348 2,0 (1,2-3,1) Annað stig 467 1,2 (0,6-2,1) Þriðja stig 586 1,1 (0,7-1,5) Þriðja stig 675 1,2 (0,9-1,6) Samtals 1171 2,0* (1,3-2,8) Samtals 1367 1,6* (1,0-2,2) *Vegin áhætta miðuð við fyrsta stig. F=fannst (observed); V=vænst (expected); CI=confidence interval (öryggismörk) cer) er algengasta krabbamein íslenskra karla og hefur nýgengi sjúkdómsins fjórfaldast síð- astliðna fjóra áratugi á meðan dánartíðni hefur tvöfaldast. Arið 1995 greindust 156 karlar og 30 létust úr sjúkdómnum og þetta ár voru 667 íslenskir karlar á lífi með sjúkdóminn (1,2). Þessi mikla aukning á nýgengi, umfram dánar- tíðni, hefur sést í flestum vestrænum löndum. Ráða þar miklu um bættar greiningaraðferðir sem og aukin árvekni lækna og almennings fremur en að sjúkdómurinn sé að breytast. Áhættuþættir í myndun krabbameinsins eru meðal annars aldur, hormónar, kynþáttur, mat- aræði og erfðir (3). Erlendar rannsóknir hafa leitt í ljós að áhætta nákominna ættingja er tvö- til fjórföld (4-6). Af öllum greindum tilfellum er talið að 9% séu arfgeng og algengi viðkom- andi gens/gena sé 0,36% í þýðinu (7). Stað- setning þeirra virðist meðal annars vera á litn- ingi nr. 1 og X litningi (8,9). Efniviður og aðferðir Samkvæmt íslensku krabbameinsskránni greindust árin 1983 og 1984 alls 152 karlar með krabbamein í blöðruhálskirtli. Sex menn voru útilokaðir úr rannsókninni, fjórir reyndust hafa aðra meingerð en kirtilkrabbamein í blöðruháls- kirtli (adenocarcinoma prostatae) og tveir voru af erlendum uppruna. Ættir þeirra 146 íslenskra karla er eftir stóðu voru raktar hjá Erfðafræðinefnd Háskóla íslands. Hver þessara manna varð ættvísir (proband) sinnar ættar og þrjú skyldleikastig (I., II. og III.) ákvörðuð út frá þeim. Fyrsta stigs ættingjar eru til dæmis faðir, bróðir og sonur, en annars stigs ættingjar afi, sonar-/dóttursonur og systur-/bróð- ursonur og svo framvegis. Ættimar vom keyrðar saman við krabbameinsskrána til þess að finna fjölda tilfella (observed) af krabbameini í blöðruhálskirtli hjá hverju skyldleikastigi. Væntalegur fjöldi (expected) hvers skyld- leikastigs var reiknaður út frá aldri ættingja og tíðni sjúkdómsins í samfélaginu. Ut frá hlut- fallinu fannst/vænst var hlutfallsleg áhætta fund- in (risk ratio) og einhliða p-gildi ásamt 95% vikmörkum reiknað samkvæmt tvíkostadreif- ingu (binomial distribution). Leyfi tölvunefndar fékkst fyrir rannsókninni. Niðurstöður Tafla I sýnir fjölda ættingja og tengsl við ættvísi ásamt fjölda tilfella í ættinni og hversu margra tilfella var vænst. Áhætta fyrsta og ann- ars stigs ættingja er marktækt aukin. I töflu II er ættvísum skipt í tvo jafna hópa sitt hvorum megin við meðalgreiningaraldur (74 ár). Ekki var marktækur munur á saman- lagðri áhættu fyrsta, annars og þriðja stigs ætt- ingja þegar þessir tveir hópar voru bornir sam- an (p=0,17). Hins vegar var áhætta fyrsta og annars stigs ættingja yngri ættvísanna marktækt aukin ef einstaka skyldleikastig eru skoðuð. Einungis sex ættvísar voru undir 60 ára aldri og enginn undir fimmtugu. Þrír ættvísanna voru bræður en þeir voru meðhöndlaðir á sama hátt og aðrir ættvísar. í 17 ættum (13%) sást óvenju mikil samsöfnun tilfella þar sem þrír fyrsta stigs ættingjar með meinið fundust í sex ættum og 11 ættir höfðu að minnsta kosti einn ættingja á fyrsta, öðru og þriðja skyldleikastigi. Meðalgreiningaraldur ættvísa í þessum 17 ætt- um var 71 ár.
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114
Síða 115
Síða 116

x

Læknablaðið

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Læknablaðið
https://timarit.is/publication/986

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.