Læknablaðið - 15.09.1999, Síða 54

718
LÆKNABLAÐIÐ 1999; 85
engin heilsugæslunefnd verið
skipuð en í nýju reglugerðinni
er gert ráð fyrir þeirri breyt-
ingu að landlæknir og Lands-
samtök heilsugæslustöðva til-
nefni einn mann hvor en ráð-
herra skipar formann án til-
nefningar eins og áður. Áður
tilnefndu Landssamtökin tvo
menn, Siðfræðistofnun HÍ
einn og læknadeild HÍ einn.
Aðrar breytingar á reglu-
gerðinni eru smávægilegar ut-
an hvað Vísindasiðanefnd er
nú fært vald til að hafa eftirlit
með rannsóknum sem ekki
var áður.
Starfsreglur
Vísindasiðanefndar
Hvað sem líður yfirlýsing-
um manna og atburðarás
þeirri sem einkenndi reglu-
gerðarbreytinguna þá virðist
þetta mál snúast um starfs-
reglur Vísindasiðanefndar eða
öllu heldur skort á þeim. Sam-
kvæmt reglugerð á ráðherra
að setja nefndinni slíkar regl-
ur að fengnum tillögum henn-
ar og eiga þær reglur jafn-
framt að gilda um siðanefndir
sjúkrahúsa og heilsugæslu.
Á þeim tæpu tveimur árum
sem nefndin starfaði komu
Vísindasiðanefndir á Norðurlöndum
Skipan vísindasiðanefnda er mismun-
andi eftir löndum og skipulag á eftirliti
hins opinbera með læknisfræðirannsókn-
um sömuleiðis. Hér að neðan má sjá hvern-
ig þessuin málum er háttað í Danmörku,
Svíþjóð og Noregi.
Danmörk
Skipan vísindasiðanefnda í Danmörku var
ákveðin með lögum sem tóku gildi í ársbyrjun
1998. Samkvæmt þeim eru starfandi átta hér-
aðsnefndir og eru þær skipaðar af amtsráðun-
um sem fara með rekstur heilbrigðiskerfisins í
Danmörku. I hverri nefnd eiga sæti sjö manns
og eru þrír tilnefndir af Statens Sund-
hedsvidenskabelige Forskningsrad en amts-
ráðin skipa fjóra án tilnefningar. Þeir þrír
fyrrnefndu eru vísindamenn skipaðir af
stjórnvaldi sem svipar til Rannsóknarráðs hér
á landi. Fulltrúar amtsráðanna eru stjórnmála-
menn, embættismenn og fulltrúar leikmanna.
Urskurðum þessara nefnda er hægt að
áfrýja til Den Centrale Videnskabsetiske
Komité sem starfar á landsvísu. Hún er skip-
uð tveimur fulltrúum frá hverri héraðsnefnd,
tveimur fulltrúum heilbrigðisráðherra og
tveimur fulltrúum ráðherra rannsóknarmála. í
núverandi nefnd er formaðurinn læknir og
varaformaðurinn prestur en alls eru átta lækn-
ar í nefndinni, tveir prestar, líffræðingur,
hjúkrunarfræðingur, lyfsali, félagsráðgjafi en
þeir sex sem þá eru ótaldir eru stjórnmála-
menn, embættismenn og fulltrúar leikmanna.
Því má bæta við að I. janúar 1998 var starf-
semi þessara nefnda flutt frá Heilbrigðisráðu-
neytinu til sérstaks ráðuneytis sem fer með
rannsóknir. Hagsmunasamtök vísindamanna,
lækna eða annarra heilbrigðisstétta eiga ekki
formlega aðild að vísindasiðanefndunum en
fólk úr þessum stéttum er í nefndunum, til-
nefnt af stjórnvöldum.
Til viðbótar þessum nefndum er einnig
starfandi í Danmörku nefnd sem hefur eftirlit
með óheiðarleika og subbuskap í vísindarann-
sóknum.
Det etiske rád
Á vegum Heilbrigðisráðuneytisins er starf-
andi sérstakt Siðaráð sem í eiga sæti 17
manns sem „þekktir eru fyrir áhuga sinn og
þekkingu á heilbrigðismálum og siðfræði“
eins og segir á heimasíðu ráðuneytisins. Heil-
brigðisráðherra tilnefnir átta menn en níu eru
kosnir af danska þinginu. Þetta ráð hefur það
hlutverk að fjalla almennt um siðfræðileg
álitaefni sem upp koma innan heilbrigðiskerf-
isins og vera þingi og ríkisstjórn til ráðgjafar
um þau. Ráðið hefur ekkert formlegt úrskurð-
arvald, það fjallar ekki um einstök tilvik og
hefur ekki bein afskipti af vísindarannsókn-
um.
Svíþjóð
I Svíþjóð eru einnig starfandi héraðs-
nefndir sem eru sex talsins. í þeim eiga sæti
11-16 manns og eru læknar og vísindamenn í
meirihluta í þeim öllum, skipaðir af sjúkra-
húsum og háskóladeildum. Þessar nefndir