Læknablaðið - 15.09.1999, Síða 81

LÆKNABLAÐIÐ 1999; 85
739
Mynd 3. a) NIH rannsóknarstyrkir. b) Umsœkjcndur um NIH rannsóknarstyrki íjyrsia skipli. c) NIH sttíðugildi til rannsóknarþjálfun-
ar. d) Nýútskrifaðir læknanemar með mikinn áhuga á rannsóknum. (National Institute of Healtli = Heilbrigðisstofnun Bandaríkjantia.)
á móti tekjumissi. Auk þess er
minna fjármagn aflögu til
rannsókna við háskólana. Frá
þessu er skýrt í vísindaritinu
Nature Medicine, 1999, undir
fyrirsögninni: „Is research
suffering at academic health
centers" (1). Þar kemur fram
að hlutfallslegt framlag há-
skólaspítalanna til rannsókna í
Bandaríkjunum fer minnkandi
ár frá ári á landsvísu (myndir 1
og 2). Ekki er síður áhyggju-
efni sú þróun að hlutfall lækna
sem vísindamanna (Physician-
Scientist) hefur farið ört lækk-
andi. í Bandaríkjunum hefurtil
dæmis fjöldi vísindastyrkja til
lækna sem veittir eru af Heil-
brigðisstofnun Bandaríkjanna
(National Institute of Health,
NIH) af almenningsfé, staðið í
stað á síðastliðnum 10 árum, á
meðan heildarfjöldi styrkja
hefur aukist mikið. Læknar al-
mennt virðast því ekki lengur
vera samkeppnishæfir við
ólæknismenntaða vísindamenn
með doktorsgráðu (Ph.D) um
rannsóknarstyrki (mynd 3a).
Stafar þetta að öllum líkindum
af miklu vinnuálagi lækna
óháð vísindavinnu þeirra.
Fjöldi umsókna frá læknum fer
sömuleiðis hratt minnkandi
(mynd 3b) sem og fjöldi rann-
sóknarnámsstaða sem í boði
eru fyrir læknastúdenta (mynd
3c) og fer áhugi þeirra á starfs-
ferli í vísindum (mynd 3d)
hratt minnkandi. Þessi hættu-
lega þróun kemur skýrt fram í
nýlegri grein í Science, auk
hugmynda stjómvalda til að
spoma við henni (2).
Miklar breytingar hafa einn-
ig orðið á læknisfræðilegum
rannsóknum á síðustu árum í
átt frá hefðbundnum lýsandi
rannsóknum á sjúkdómum í
átt að sameindalíffræðirann-
sóknum í leit að orsökum sjúk-
dóma. Óttast sumir að klínísk-
ar rannsóknir séu því á undan-
haldi. Aðrir telja hins vegar að
klínískar rannsókir á sjúkling-
um muni eflast aftur til að
hægt sé að skilja hvernig sam-
eindir verka á einstaklinga (3).
Jákvæð hugar-
farsbreyting
Á síðastliðnum árum hefur
víðast hvar orðið jákvæð hug-
arfarsbreyting varðandi mikil-
vægi rannsóknarsamstarfs há-
skóla og iðnaðar til þróunar
nýrrar þekkingar og bættrar
meðferðar sjúkdóma. Fyrir
10-15 árum leit fjöldi há-
skólastofnana framhjá mögu-
leikum slíkrar samvinnu. Nú
er forsvarsmönnum háskóla-
stofnana hins vegar ljóst að
akademían er ekki í aðstöðu
til að keppa við lyfja- og líf-
tæknifyrirtækin. Háskóla-
stofnanir geta hins vegar nýtt
sína sértæku þekkingu og að-
stæður í samvinnu við iðnað-
arfyrirtæki og í staðinn fengið
aukið fjármagn bæði til klín-
ískra rannsókna og grunn-
rannsókna, óháð samstarfs-
rannsóknum. Aukin samvinna
háskóla og iðnaðar er einnig
þekkingar- og atvinnuskapandi
fyrir báða aðila. Önnur fyrir-
tæki utan lyfja- og líftækni-
iðnaðar hafa einnig hafið sam-