Læknablaðið - 15.10.1999, Blaðsíða 56

814
LÆKNABLAÐIÐ 1999; 85
isfræðinnar á íslandi á þessari
öld.
Mjög fátt hefur gerst í fé-
lags- og kjaramálum lækna
sem ekki hefur verið reifað í
fyrstu í LR og fátt er í skipu-
lagsmálum læknisþjónustu á
íslandi, sem ekki hefur verið
leitað álits LR um og verið
rætt í félaginu. A þessu hefur
þó orðið breyting á síðari ár-
um í þá veru að heilbrigðis-
yfirvöld telja sig þess umkom-
in að ganga framhjá lækna-
samtökunum í veigamiklum
skipulagsmálum en það virð-
ist vera liður í sívaxandi mið-
stýringu heilbrigðismála,
hvað sem allri umræðu um
einkavæðingu og frjálshyggju
líður.
Læknafélag íslands
verður til
Á fundi í LR 8. maí 1916 er
stungið upp á stofnun almenns
íslensks læknafélags, og 12.
febrúar 1917 er lagafrumvarp
þess kynnt og hinn 14. janúar
1918 er Læknafélag íslands
formlega stofnað og Guð-
mundur Hannesson prófessor
kosinn formaður.
Tilkoma LÍ virðist lengi vel
ekki hafa haft nein teljandi
áhrif á starfsemi LR. Sem
stærsta svæðisfélag LÍ hefur
það lengstaf verið leiðandi í
kjaramálum íslenskra lækna
en í fræðslu og skipulagsmál-
um, sameiginlegum rekstri
skrifstofu og sameiginlegum
rekstri Læknablaðsins hefur
samvinna félaganna stöðugt
orðið nánari. Með því að LI
hefur stöðugt verið að eflast á
undanförnum árum og er nú
brjóstvörn íslenskrar lækna-
stéttar, hefur LR lent í nokk-
urri tilvistarkreppu og árið
1982 kom jafnvel upp hug-
mynd að leggja það niður.
Þrátt fyrir það er ljóst að sem
stærsta svæðafélag íslenskra
lækna hefur það enn stóru
hlutverki að gegna en það
verður nánar rætt í lokastikl-
unum.
Kjaramál
Hinn 27. júlí 1896 var fyrsti
læknafundur á Islandi haldinn í
fundarsal efri deildar Alþingis.
Þar mættu 12 læknar auk land-
læknis. Fundurinn samdi og
samþykkti ályktun en 4. grein
hennar hljóðar svo. „Það er
álit fundarins að lœknar lands-
ins eigi að vera svo vel launað-
ir að þeir þurfi ekki, auk emb-
œttisins að hafa búskap eða
annað að atvinnu. “
Þetta var metnaðarfull áætl-
un, en hefur íslenskri lækna-
stétt tekist að framfylgja
henni eða var hún fyrirboði
þeirra örlaga stéttarinnar að
standa í stöðugu þrasi um
kaup og kjör, þar sem þrasið
hefur oft snúist um sntáaura
hér og smáaura þar og smá-
sporslur hér og smásporslur
þar? Smáaurar og smásporslur
sem gátu þó hnoðast í sæmi-
legt lifibrauð hjá hinum að-
sjálu og iðnu. Stundum hafa
læknar reynt að breyta vörn í
sókn en sú viðleitni hefur oft-
ast endað á svipaðan hátt og
kjarabaráttan í árslok 1919 en
þá fékk stjórn LR Hagstofu Is-
lands til að reikna út hver kjör
lækna ættu að vera í hlutfalli
við kjör annarra embættis-
manna. Útreikningar Hagstof-
unnar leiddu í ljós að laun
lækna þyrftu að hækka um
100%. I framhaldi af því
hækkaði LR læknataxtana um
75%. Samningarnir enduðu
svo með því að SR fékk 35%
afslátt af þeim taxta. Þessi
niðurstaða úr kjarabaráttu sem
staðið hefur sleitulaust frá
stofnun LR er táknræn fyrir
viðskipti þessara aðila og
raunar táknræn fyrir kjarabar-
áttu íslenskra lækna en hún
hefur fyrir utan nokkra upp-
styttu á sjöunda áratugnum,
einkennst af afslætti. Það að
verulegur hluti stéttarinnar
hefur unað þessari stöðu mála,
helgast af því að læknar hafa
gert það sem þeir tóku sérlega
fram í fundarsamþykktinni frá
1896 að þeir vildu forðast.
Þeir hafa stundað aukabúskap.
En hvers vegna hafa ís-
lenskir læknar sætt sig við að
Magnús Helgi Sigurður Kristinn Valtýr
Pétursson Tómasson Sigurðsson Björnsson Albertsson
1932-1933 1933-1936 1936-1940 1940-1942 1942-1944