Læknablaðið - 15.10.1999, Qupperneq 59

LÆKNABLAÐIÐ 1999; 85
817
ingum LR við SR og TR.
Læknar bjuggu sig undir að
fara í frjálsan praxís en þá
setti ríkisstjórnin bráðabirgða-
lög sem giltu frá 1. október til
3. desember 1961.
I kjarabaráttunni, sem
fylgdi í kjölfarið urðu ein-
hverjar hatrömmustu deilur
innan stéttarinnar í sögu LR,
allt fram að tilvísanadeilunni í
lok níunda og upphafi tíunda
áratugarins. Atökin innan LR
leiddu til stofnunar Félags
heimilislækna, sem skyldi
verja hagsmuni þeirra, en
einnig til stofnunar Félags
sjúkrasamlagslækna, sem
vildu viðhalda lítt breyttu
ástandi. Við lá að LR klofn-
aði. Það varð þó ekki og árið
1962 voru gerðir samningar
milli LR annars vegar og SR
og TR hins vegar þar sem
heimild sérfræðinga og
sjúkrahúslækna til heimilis-
lækninga var takmörkuð veru-
lega og stefnt að því að heim-
ilislæknar einir stunduðu
heimilislækningar.
í framhaldi af samningun-
um um heimilislækningar fóru
sjúkrahúslæknar að hugsa sér
til hreyfings. Kjör þeirra
höfðu rýmað ár frá ári og
þegar ekki var lengur hægt að
bæta þau með því að stunda
heimilislækningar eða vaktir,
hlutu sjúkrahúslæknar að
krefjast kjarabóta, sem voru
svo miklar að stjórnvöld gátu
ekki samþykkt þær. Því sögðu
sjúkrahúslæknar aðrir en
yfirlæknar upp stöðum sínum
og yfirgáfu launakerfi opin-
berra starfsmanna. Þessar
breytingar gengu ekki átaka-
laust og um tíma unnu sér-
fræðingar samningslaust eftir
innköllunum yfirlækna.
Læknar voru heldur ekki ein-
huga um um stefnu LR og inn
í deiluna fléttuðust nýráðning-
ar, þar sem umsækjendur neit-
uðu að hlýða fyrirmælum LR
um ráðningu. Nokkrir yfir-
læknar héldu áfram að starfa
innan launakerfis ríkisins.
Stofnað var yfirlæknafélag,
sem var ósamþykkt stefnu LR
um lausráðningar. 1 lok áratug-
arins náðist það þó fram að LR
varð samningsaðili fyrir alla
sjúkrahúslækna. En afstaða
yfírlækna varð þó til þess að
stefna LR um lausráðningu
allra lækna og skipulagsbreyt-
ingar í samræmi við það náði
aldrei alveg fram að ganga.
Við kjarasamningana 1966
náðist það að laun lækna í
krónutölu urðu nokkurn veg-
inn hin sömu og flugstjóra.
Samið var án fríðinda og voru
menn misjafnlega sáttir við þá
skipan mála. En hún leiddi af
sér stofnun námssjóðs og líf-
eyrissjóðs sjúkrahúslækna en
um þá verður rætt síðar.
Enn er það fróðlegt rann-
sóknarefni hvers vegna lækn-
ar byrja á ný að semja um fríð-
indi á kostnað föstu launanna,
en augljós afleiðing af því var,
að á fundi í október 1969 kom
fram að kjör lækna færu rýrn-
andi og á fundi í júní 1972
lýsti þáverandi formaður því
yfir að kjörin hafi rýrnað um
50-60% frá 1966. Loks kom
fram á fundi í febrúar 1981 að
samkvæmt útreikningum
Magnúsar Skúlasonar við-
skiptafræðings hafi kjör
lækna rýrnað á tímabilinu
1966-1979 um 30-50% miðað
við aðrar þjóðfélagsstéttir.
Þær kjarabætur sem náðst
hafa á síðustu tveimur áratug-
um hafa fyrst og fremst verið
fólgnar í styttingu vinnutíma,
viðurkenningu á tíma til vís-
indarannsókna og bættri
vinnuaðstöðu. Kjör heimilis-
lækna hafa líka batnað veru-
lega á undanförnum árum.
Þegar á heildina er litið eru ís-
lenskir læknar enn lágt laun-
aðir miðað við lækna erlendis.
Flugstjórar hafa fyrir löngu
farið fram úr þeim í launum
og góður hagur einstaklinga í
stéttinni byggist á aukabú-
skap. Enn hafa íslenskir lækn-
ar ekki náð markmiðinu frá
1896 um að læknar landsins
eigi að vera svo vel launaðir
að þeir þurfi ekki auk embætt-
isins að hafa búskap eða ann-
að að atvinnu.
Bergsveinn
Olafsson
1953-1959
Arinbjörn
Kolbeinsson
1959-1963
Gunnlaugur
Snædal
1963-1966
Árni
Björnsson
1966-1968
Sigmundur
Magnússon
1968-1970