Læknablaðið - 15.10.1999, Qupperneq 78

834
LÆKNABLAÐIÐ 1999; 85
odda skarst á milli manna en
oftast nær létu þeir segjast
mjög lljótt og reyndu sjaldn-
ast að svara fyrir sig. Helsta
ástæðan fyrir því var sú að
hernaðarmáttur friðargæslu-
sveitanna var svo margfalt
meiri en það sem heimamenn
höfðu yfir að ráða og var þá
sama hvort í hlut áttu Serbar,
Króatar eða múslímar."
Skurðstofa í gámi
- Voru starfsaðstæðurnar
ekki dálítið ólíkar því sem
gerist á Sjúkrahúsi Reykja-
víkur?
„Jú, það var ekki kostur á
jafnmiklu hreinlæti. Við höfð-
um hins vegar merkilega mik-
ið af tækjum og búnaði. Hluti
af spítalanum voru gámar sem
innihéldu skurðstofu og gjör-
gæslu sem fluttar höfðu verið
á staðinn í heilu lagi. Skurð-
stofan var vissulega ekki stór
en hafði allt sem skurðlækn-
arnir þurftu á að halda. Gjör-
gæsludeildin hafði tvö pláss
sem mátti fjölga í fimm til sex
stæði í þessum litla gámi, öll
með öndunarvélum og öðru
sem á þurfti að halda. Þessu til
viðbótar voru tjöld með
venjulegum leguplássum.
Yfirleitt vorum við með 12-14
rúm en gátum fjölgað þeim
upp í 20 ef þörf krafði.
Á útstöðvunum var búnað-
ur miklu minni enda var þar
aðallega sinnt einfaldri heilsu-
gæslu, almennri lyfjameðferð
og einföldum sárum. Við
höfðum þó talsvert af lyfjum,
allskonar sárabúnað, öndunar-
búnað og fleira sem þurfti til
endurlífgunar, þar á meðal
hálfsjálfvirk stuðtæki. Auk
þess höfðum við sjúkrabíla og
ýmsan búnað til að bregðast
við slysum enda var það
helsta hlutverk þessara út-
stöðva. Öllum stærri vanda-
málum gátum við vísað til
sjúkrahússins í Sipovo.“
Ástandið víða bágborið
- Höfðuð þið engin afskipti
af hinum almenna borgara í
Bosníu?
„Ekki bein, okkar frumhlut-
verk var að sinna hersveitun-
um. En sumum útstöðvanna
fylgdu verkefni sem voru
fólgin í heilsugæslu meðal al-
mennings. Á sjúkrahúsinu var
liðsforingi sem hafði það hlut-
verk að sinna mannúðarmál-
um. Hann safnaði saman bún-
aði, matvælum og lyfjum frá
Rauða krossinum, Sameinuðu
þjóðunum og öðrum mannúð-
arstofnunum handa almenn-
ingi en þeim var svo dreift út
til herdeildanna. Læknarnir
gátu líka tekið frumkvæði að
einhverju átaki til aðstoðar al-
menningi og fengið til þess
stuðning þessa liðsforingja.
Herdeildirnar sendu menn út
af örkinni vikulega á herjepp-
um eða sjúkraskriðdrekum til
að dreifa hjálpargögnum frá
þessum stofnunum."
- En hvernig var ástandið
hjá alþýðu manna?
„Það var dálítið erfitt fyrir
okkur að dæma um það því
við vorum að mestu leyti lok-
uð inni á herstöðvunum og
gátum ekki haft mikil sam-
skipti við fólk. Bretarnir töldu
rétt að passa dálítið upp á
okkur. Það var helst í gegnum
þessi heilsugæsluverkefni
sem við kynntumst fólki og þá
sá maður að sums staðar var
ástandið bágborið, ekki síst í
sveitum og smærri þorpum.
En þess ber að gæta að ég var
þarna að sumri til og þá er
ástandið væntanlega miklu
skárra, betra veður og upp-
skera í gangi. Eg held hins
vegar að ástandið sé mun erf-
iðara að vetri til. Fólk var oft
að koma til okkar og var þá
einkum að biðja um mat og
mér sýndist þörfin vera mest
fyrir matvæli því þetta fólk
hafði ekki mikið við háþrýst-
ingslyf að gera ef það hafði
ekki nóg að borða.“
Sérstök lífsreynsla
- Hvað finnst þér þú hafa
lært af þessari dvöl, svona eft-
ir á að hyggja?
„Læknisfræðilega var það
kannski ekki svo mikið. Og
þó, ég tók minn fyrsta og eina
botnlanga þarna úti undir leið-
sögn skurðlæknis og þurfti að
glíma við mjög alvarlegt slys.
En maður lærði eitt og annað í
mannlegum samskiptum og
svo það að starfa ineð her. Því
kynnist maður ekki hér á
landi. Og síðast en ekki síst að
sjá þetta stríðshrjáða land með
hrundum og brenndum húsum
þar sem alls staðar eru skot-
göt. Um þetta gekk maður
umkringdur hermönnum grá-
um fyrir járnum með hríð-
skotariffla í höndum. Þetta var
dálítið öðruvísi en að spásséra
niður Laugaveginn.“
- Myndirðu mæla með því
við íslenska lækna að prófa
þetta?
„Já, vilji menn upplifa eitt-
hvað nýtt og öðlast sérstaka
lífsreynslu þá get ég hiklaust
mælt með þessu. Þó veit ég að
reynsla manna af þessu hefur
verið mjög misjöfn. I raun og
veru er þetta einskonar frí frá
læknisfræði því það eru ekki
stundaðar miklar lækningar
þarna, þótt ýmislegt geti kom-
ið upp á. En þetta er allt öðru-
vísi en það sem menn eru að
gera dags daglega hér heima,“
segir Viðar Magnússon.
-ÞH