Læknablaðið - 15.10.1999, Síða 85

LÆKNABLAÐIÐ 1999; 85
841
Lifrarbólga A
Lifrarbólga A, sem er sjúk-
dómur af völdum veiru og
smitast með saurmengun mats
og drykkjar, er á undanhaldi
hér á landi eins og í nágranna-
löndum okkar. Um það bil
helmingur sjúkdómstilfella af
lifrarbólgu A hefur átt rót sína
að rekja til ferðalaga erlendis.
Undanfarin ár hefur verið á
markaði afar virkt bóluefni
gegn þessum sjúkdómi og
kann notkun þess að eiga sinn
þátt í að draga úr sjúkdómstil-
fellum en mælt er með því að
gefa ferðamönnum bóluefnið
ef þeir eru að leggja leið sína
til landa þar sem lifrarbólga A
er landlæg. Mikilvægt er að
hafa í huga að fæstir íslend-
inga undir 60 ára hafa mótefni
gegn sjúkdómnum.
Lifrarbólga B
Eftir að lifrarbólga B gekk
yfir í miklum faraldri hér á
landi á árunum 1989-1991
meðal fíkniefnaneytenda, sem
misnotuðu sprautur, hefur
hann náð sínu fyrra jafnvægi
með urn það bil fimm tilfelli á
hverja 100.000 íbúa á ári.
Sjúkdómurinn er fyrst og
fremst blóðsmitandi en getur
einnig smitast með kynmök-
um. Flest tilfelli, sem greinast
um þessar mundir, er að finna
nteðal innflytjenda frá Asíu en
þar er sjúkdómurinn landlægur
og smit frá móður til bams tíð.
Til er virkt bóluefni gegn
sjúkdómnum. Ekki hefur ver-
ið talið hagkvæmt að taka
þetta bóluefni upp í ungbarna-
bólusetningunni á Islandi.
Bóluefnið stendur þeim til
boða sem tilheyra áhættuhóp-
um, til dæmis sérstökum sjúk-
lingahópum, heilbrigðisstarfs-
mönnum, hjálparstarfsmönn-
um sem starfa erlendis þar
sem sjúkdómurinn er tíður og
mökum sýktra einstaklinga.
Þá stendur verðandi mæðrum
einnig til boða greining á lifr-
arbólgu B veirusýkingu í
mæðraeftirlitinu svo verja
megi barnið smiti við fæðingu
ef móðir er sýkt.
Lifrarbólga C
Þótt lifrarbólgurnar A og B
hafi verið landlægar á íslandi
er lifrarbólga C trúlega nýr
smitsjúkdómur hér á landi.
Innreið lifrarbólgu C í okkar
samfélag hófst með misnotk-
un fíkniefna með sprautum og
nálum í upphafi síðasta ára-
tugar. Blóðgjafir með meng-
uðu blóði hafa einnig átt sinn
þátt í útbreiðslu sjúkdómsins.
Á þessu 14 ára tímabili hafa
næstum 500 manns smitast.
Lifrarbólga C, sem er fyrst og
fremst blóðsmitandi, en síður
smitandi með kynmökum, er
að því leyti verri smitsjúk-
dómur en hinar lifrarbólgurn-
ar að hann veldur viðvarandi
sýkingu í um það bil 80% til-
fella. Sjúkdómurinn er yfir-
leitt einkennalaus í byrjun.
Þess vegna er erfitt að meta
nýgengi sjúkdómsins þar sem
yfirleitt er ekki vitað hve lengi
menn hafa verið sýktir við
greiningu. Talið er að 15-20%
þeirra, sem eru með viðvar-
andi sýkingu, fái skorpulifur
20-30 árum eftir sýkingu og
1-5% fái lifrarfrumukrabba-
mein á sama tímabili.
Ekkert bóluefni er til gegn
lifrarbólgu C. Hins vegar er til
meðferð við sjúkdómnum sem
getur leitt til lækningar í um
það bil 30% tilfella. Enginn
vafi er á því að þessi sjúkdóm-
ur er mikil byrði fyrir þá sem
sýkjast og samfélagið í heild.
Þessi vandi mun óhjákvæmi-
lega vaxa mikið á komandi
áratugum. Islendingar taka
þátt í Evrópusamstarfi um far-
aldsfræði þessa sjúkdóms en
um hana er ýmislegt ólært
ennþá. Tilkynningar um sjúk-
dóminn eru afar mikilvægar
við öflun þekkingar á afleið-
ingum hans fyrir samfélagið
og þá sem hafa smitast.
Athugið að beinn sími
Læknablaðsins
e,564 4104