Læknablaðið - 15.11.1999, Blaðsíða 43

LÆKNABLAÐIÐ 1999; 85
891
Yfirlýsing Alþjóðfélags
lækna 8. október 1999
Alþjóðafélag lækna, The World Medical Associaton, var í
dag sýndur sá heiður að vera boðið á aðalfund Læknafélags
íslands í Reykjavík, ísland. Dr. Anders Milton formaður
Alþjóðafélags lækna og Delon Human framkvæmdastjóri
samtakanna bera lof á vinnu Læknafélags Islands og íslenskra
lækna vegna umhyggju þeirra og trúnaðar við hagsmuni
íslenskra sjúklinga.
I umræðum um gagnagrunn á heilbrigðissviði ítrekuðu
forystumenn Alþjóðafélags lækna að sú stefna WMA að virða
beri reglur um upplýst samþykki, trúnað við sjúklinga og
sjálfstætt siðfræðilegt mat, réði úrslitum til verndar
sjúklingum vegna þátttöku í hvers konar vísindarannsóknum
um allan heim.
Dr. Milton og dr. Human lýstu yfir von um að samræðum
milli þeirra er málið varðar verði haldið áfram til að
misskilningi verði eytt og áhyggjum létt.
Lýstu þeir yfir vilja Alþjóðafélags Iækna WMA til að leggja
sitt af mörkum til að finna lausn sem allir geta verið sáttir við.
Fyrirspurnum má beina til
Dr. Anders Milton GSM símanr. +46 707 90 34 00
Dr. Delon Human GSM símanr. +33 607 41 77
þeirra. Upplýst neitun, það að
þurfa að segja sig frá rann-
sókn, er allt annað en upplýst
samþykki. Annað grundvall-
aratriði og hinu tengt er að
þátttakandi í rannsókn geti
alltaf farið, hætt þátttöku í
rannsókninni, þó svo að við-
komandi hafi áður samþykkt
þátttöku.
Þegar verið er að safna
heilsufarsupplýsingum um
einstaklinga verður að liggja
fyrir: hvaða upplýsingum er
verið að safna, hvernig þeim
er safnað, hvernig þær verða
samansettar, verða þær tengd-
ar öðrum upplýsingum og
hvernig verða þær varðveitt-
ar? Það skiptir miklu máli
hvort persónulegar upplýsing-
ar eru geymdar þar sem þeim
er safnað, eða hvort þær eru
fluttar á einn miðlægan stað.
Rætt var um siðferðilega,
pólitíska og viðskiptalega hlið
þess að afla heilsufarsupplýs-
inga um einstaklinga og kom
fram hjá fulltrúum Alþjóða-
félags lækna að oft á tíðum
væri óljóst hvar mörkin á milli
einstakra þátta lægju. Það
væri hins vegar afar brýnt að
hin viðskiptalega hlið málsins
væri gegnsæ og lægi Ijós fyrir.
Ekki væri síður mikilvægt að
rannsóknir væru framkvæmd-
ar á íbúum þeirra svæða sem
ætluðu að nýta sér niðurstöð-
urnar, þetta væri fyrst og
fremst hugsað til þess að ekki
væri verið að nota íbúa fátæk-
ari landa sem tilraunadýr.
Miðlægur gagna-
grunnur og dreifðir
Menn ræddu nokkuð um
mun á fyrirhuguðum miðlæg-
um gagnagrunni á heilbrigðis-
sviði og dreifðum grunnum og
í tengslum við það dulkóðun
og mögulegt öryggi hennar. í
miðlægan gagnagrunn færu
heilsufarsupplýsingar sem
safnað hefði verið yfir langan
tíma, við þessar upplýsingar
yrði síðan bætt nýjum upplýs-
ingum um sömu einstaklinga,
aftur og aftur eftir því sem
þær bærust. Fram kom það
sjónarmið að í þessu hlyti að
felast að einstaklingurinn væri
auðgreinanlegur inni í hinum
miðlæga gagnagrunni. Við
þetta bættist að ætlunin væri
sú að selja upplýsingar út úr
grunninum og þá ekki ein-
göngu til læknisfræðilegra
vísindarannsókna. I framhald-
inu var því varpað fram að
engin þörf væri fyrir upp-
byggingu miðlægs gagna-
grunns. Það væri afar erfitt að
sjá einhvern möguleika þess
að vinna vandaðar, framvirkar
rannsóknir út úr grunninum,
til dæmis varðandi lyfjapróf-
anir.
Varpað var fram þeirri
spumingu hvemig farið yrði
með niðurstöður rannsókna
sem byggja á upplýsingum
um einstaklinga án þess að
leitað hafi verið upplýsts sam-
þykkis þeirra. Hvernig munu
læknisfræðitímarit til dæmis
taka á greinum sem byggja á
slíkum rannsóknum? Menn
veltu einnig fyrir sér í þessu
samhengi muninum á vísinda-
legri rannsókn og iðnaðar-
rannsókn þar sem hin vísinda-
lega byggir á því að fyrir liggi
nákvæm rannsóknaráætlun
áður en hafist er handa við
söfnun upplýsinga í stað þess
að upplýsingum sé safnað
óskilgreint í einn pott sem síð-
an sé hægt að veiða úr að vild.
Þannig hefði framgangsmát-
inn í raun verið hér, fyrst ætti
að búa til grunninn og síðan
að spyrja hvað gera ætti við
hann.