Læknablaðið - 15.11.1999, Blaðsíða 78

918
LÆKNABLAÐIÐ 1999; 85
talinu við Læknablaðið „eftir-
litshlutverk“ nefndarinnar.
Nefndin, eins og hún var,
hefði allt eins getað haft slíkt
hlutverk með höndum og
sennilega með tímanum tekist
það á hendur ótilkvödd. Land-
læknir segir að nauðsyn hafi
borið til „að setja reglur um
það hver gæti tekið í lurginn á
þeim sem ekki stæðu rétt að
rannsóknum". Hann skýrir
þetta orðalag ekki frekar,
væntanlega vegna þess að
frekari skýringu þarf ekki.
Nefnd sem þessi verður að
geta fylgst með framvindu
rannsókna og krafið rannsak-
endur um skýrslur um gang
rannsókna, að svo miklu leyti
sem styrkveitendur eða aðrir
aðilar sem tjármagna rann-
sóknir gera það ekki. Fari
menn út fyrir ramma leyfðra
rannsókna verður einnig að
vera unnt að fylgjast með og
beita aðgerðum eða viðurlög-
um. Þessu er lýst tiltölulega
lauslega í 6. gr. hinnar nýju
reglugerðar, en allt voru þetta
atriði sem okkur nefndar-
mönnum voru vel ljós. For-
sendur fyrir slíku eftirlitshlut-
verki voru góð starfsaðstaða
og lagalegur bakhjarl nefnd-
arinnar, annað og meira en
reglugerð sem ráðherra getur
breytt að vild og án fyrirvara.
Lög sem Alþingi setur og
breytir eru bæði bakhjarl og
sú vernd sem svona nefnd
þarf, eins og gert er varðandi
tölvunefnd. Landlæknir hefur
svarað því til að ótilgreindir
lögspekingar séu á annarri
skoðun og telji setningarnar
tvær í lögum um réttindi sjúk-
linga nægja. Skal þá þar við
sitja?
Siðanefndir verða að
samrýmast alþjóðlegum
stöðlum
í öðru lagi segist landlæknir
hafa sett fram hugmyndir um
breytt fyrirkomulag á siða-
nefndum stofnana, væntan-
lega í ráðuneytinu þegar ný
reglugerð var samin. Allar þær
ólíku stofnanir sem vinna að
rannsóknum skyldu hafa sína
óháðu siðanefnd, „til sam-
ræmis við nefndina sem
kveðið er á um í gagnagrunns-
lögunum og á að hafa eftirlit
með rekstrarleyfishafanum“.
Þetta er ekki sambærilegt.
Siðanefndimar fást ekki við
sömu hluti og gagnagrunns-
laganefndin. Eftirlitsnefnd
gagnagrunnsins (lög nr. 139/
1998, 6. og 12. gr.) er þriggja
manna ráðherraskipuð nefnd
og hefur ekkert hlutverk gagn-
vart siðfræðilegum álitamál-
um eða vísindarannsóknum í
sambandi við gagnagrunninn.
í lögunum er líka kveðið á um
þverfaglega siðanefnd fyrir
gagnagrunninn (12. gr.), en
ekki sagt annað um hana en að
ráðherra eigi að lýsa henni
nánar með reglugerð. Land-
læknir hefur reyndar tjáð mér
nýverið að hann hafi haft þá
nefnd, en ekki eftirlitsnefnd-
ina, í huga í viðtalinu við
Læknablaðið.
Sjúkrahúsin í Reykjavík
hafa verið lengi að byggja upp
virkar og rétt skipaðar siða-
nefndir. Mér þykir eðlilegt að
það sé málefni Landspítalans,
stjórnar hans og starfsfólks,
að koma með tillögur og hafa
allt um það að segja hvernig
siðanefnd spítalans vinnur og
starfar, þó góð ráð frá utanað-
komandi aðilum, eins og land-
lækni, geti verið vel þegin. Ef
siðanefndirnar ættu að vera
eins að gerð og til dæmis eftir-
litsnefnd gagnagrunnsins til
að „láta það sama yfir alla
ganga“, þá er hætta á að sam-
setning þeirra stæðist ekki
evrópskar kröfur um góða
klíníska hætti. Líklegt er að
þær geti ekki fjallað um
veigameiri mál sem til þeirra
berast, eins og reyndin hlýtur
að verða með þriggja manna
siðanefnd heilsugæslunnar
samkvæmt nýju reglugerð-
inni. Landlæknir upplýsir svo
að aðeins lagatæknilegar
Athugið að beinn sími
Læknablaðsins
«r564 4104