Læknablaðið - 15.11.1999, Blaðsíða 51

LÆKNABLAÐIÐ 1999; 85
897
valda því að sjúklingar, sem
hafa áhyggjur af friðhelgi
einkalífsins, muni láta hjá líða
að veita lækni upplýsingar, en
slíkt eykur hættu á rangri
sjúkdómsgreiningu og ónógri
og óviðeigandi meðferð og
hins vegar kunni slíkt að
draga úr trausti þannig að hætt
sé við að upplýsingar verði
óáreiðanlegar og þær vísinda-
legu niðurstöður, sem á þeim
eru byggðar, verði þar af leið-
andi lítils virði.
3) Nauðsyn er á sjálfstæð-
um eftirlitsaðila
Lögin hafa breytt hlutverki
vísindasiðanefndar, sem
stofnuð var samkvæmt lögum
um réttindi sjúklinga, og veikt
það. Pólitískt skipað ráð fær
nú umboð til að semja um allt
framsal upplýsinga án um-
sagnar óháðrar siðanefndar.
4) Samþykki sjúklinga
vanvirt
Allir einstaklingar (lifandi,
látnir og ófæddir) verða teknir
inn í gagnagrunninn nema
þeir ákveði fyrir 17. júní 1999
að taka ekki þátt í honum. Ef
einstaklingar ákveða slíkt eftir
þann dag er þeim aðeins unnt
að koma í veg fyrir framsal
gagna í framtíðinni en gögn
sem hafa verið skráð áður
verður ekki unnt að afmá og
þannig kunna slíkir einstak-
lingar að verða þátttakendur í
rannsóknunr gegn skýrum fyr-
irmælum sínum um hið gagn-
stæða. Ættingjum látinna
manna er meinað að vernda
rétt þeirra og verða allar upp-
lýsingar um þá teknar með í
gagnagrunninn.
5) Litið er fram hjá viður-
kenndum vísindalegum
stöðlum
Samkvæmt 6. gr. laganna er
unnt að semja um aðgengi
vísindamanna sem starfa í
þeim heilbrigðisstofnunum
sem samstarf er haft við en
slíkt er ekki skylt samkvæmt
lögunum. Aðgengi vísinda-
manna utan stofnana er því
aðeins mögulegt að þeir hafí
samstarf við hlutaðeigandi
stofnun eða semji beint við
leyfishafa. Þannig getur leyf-
ishafinn valið um hver hefur
aðgang að gagnagrunninum.
Læknafélag Islands hefur á
því ákveðna skoðun að einok-
un upplýsinga og aðgengi að
rannsóknarefnum sé ekki að-
eins skaðlegt fyrir framvindu
vísindanna heldur brjóti slíkt
einnig í bága við frelsi til
rannsókna.
6) Læknaskýrslur sem
verslunarvara
Lögin veita einu fyrirtæki,
leyfishafa, sérstakt einkaleyfi
til að búa til og nota gagna-
grunninn í hagnaðarskyni.
Leyfishafi mun hafa aðstöðu
til að veita lyfjaframleiðend-
um, líftæknifyrirtækjum, heil-
brigðisstofnunum og vátrygg-
ingafélögum aðgang að ís-
lensku þjóðinni til klínískra
prófana. Notkun upplýsinga
um sjúklinga væri ekki undir
eftirliti óháðrar siðanefndar
og ekkert raunverulegt og gilt
samþykki kemur til. Stofnun
miðlægs gagnagrunns, sem
hefur að geyma heilsufarsupp-
lýsingar heillar þjóðar, er afar
viðkvæmt mál og býður upp á
misnotkun, einkum í þeim
tilvikum þar sem varð-
veislu„fyrirtækinu“ er fyrst og
fremst skylt að gæta hags-
muna hluthafa sinna fremur
en bestu hagsmuna sjúkling-
anna.
A fundi sínum í Santiago,
16. apríl 1999, eftir að ráð Al-
þjóðafélags lækna (WMA)
hafði hlýtt á málflutning bæði
ríkisstjórnar íslands og
Læknafélags íslands, ályktaði
ráðið að það styddi að fullu þá
afstöðu Læknafélags íslands
að lýsa andstöðu sinni við lög-
gjöfina og viðurkenndi að hún
bryti í bága við skuldbinding-
ar Alþjóðafélags lækna varð-
andi trúnað, meginregluna um
raunverulegt og gilt samþykki
og frelsi til vísindalegra rann-
sókna.
(Unnið 17. apríl 1999.
Þýtt úr ensku.)