Læknablaðið : fylgirit - 15.12.1994, Side 88

80
LÆKNABLAÐIÐ/FYLGIRIT 27
SAMDRÁTTUR í SLEGLI ROTTUHJARTA:
V 1 SAMBAND ADRENERGRAR ÖRVUNAR,
FÆÐUFITU OG ALDURS.
Guðrún V. Skúladótlir og Magnús Jóhannsson.
Raunvísindastofnun og Rannsóknastofa í lyfjafræði,
Háskóla íslands.
Adrenerg örvun leiðir til hærri samdráttarkrafts í
hjartavöðva tilraunadýra og er aukningin mest hjá
ungum dýrum. Adrenergir viðtakar eru umluktir
fitusýrum í frumuhimnu, og fitusýrur í fæðu hafa áhrif
á samsetningu fitusýra í frumuhimnum hjartans.
Lífefnafræðilegar rannsóknir gefa til kynna, að bindi-
eiginleikar adrenergra viðtaka í frumuhimnu séu
háðir: I) gerð fitusýra í fæðufitu, sem ákvarðar
fitusýruumhverfi viðtakanna, og 2) aldri tilraunadýra.
Tilgangur rannsóknarinnar var að kanna, hvort gerð
fitusýra í fæðufitu og aldur hefðu áhrif á
lífeðlisfræðilega svörun hjartavöðva við adrenergri
örvun.
Notaðir voru sepavöðvar (papillary) úr hægri
slegli hjarta 4, 12 og 27 mánaða gamalla rotta.
Hverjum aldurshópi fyrir sig var skipt niður í þrjá
fæðuhópa. Einn hópur fékk ófitubætt fóður (Ófitub.),
annar fékk fóður bætt 10% jurtaolíu (n-6 fitusýrur) og
þriðji hópurinn fékk fóður bætt 10% lýsi (n-3
fitusýrur). Sepavöðva var komið fyrir í líffærabaði, og
áhrif sérhæfðra <n- og þ-adrenvirkra efna, fenýlefrins
og ísoprenalíns, á samdráttarkraft vöðvans voru
könnuð.
Eftirfarandi tafla sýnir, að í 4 mánaða gömlum
dýrum (n=6-I0) hafði gerð fæðufitu áhrif á aukningu
(meðaltal±SE, %) samdráttarkrafts við örvun með
fenýlefríni (PE, 50 /<M) eða ísóprenalíni (Iso, 5 /<M).
Fóður Ófitub. Jurtaolíub. Lvsisb.
PE 42.2±10.5 28.6±4.5 76.9±15.5
Iso 110.8±I8.0 47.3±11.6 105.2±22.6
Aukning (%) í samdráttarkrafti sepavöðva 12 og 27
mánaða dýra á ófitu- og lýsisbættu fóðri var svipuð
og hjá dýrum fóðruðum á jurtaolíu, en hjá síðast
nefnda hópnum reyndist enginn marktækur munur
vera á milli aldurshópa.
Niðurstöður gefa til kynna, að gerð fitusýra í
fæðufitu og aldur hafi áhrif á lífeðlisfræðileg viðbrögð
(samdrátt) hjartavöðva við adrenergri örvun.
Aldursháðu áhrifin eru í samræmi við niðurstöður
annarra, en áhrif gerð fitusýra í fæðufitu hafa lítið
verið könnuð.
SLETTVOÐVAFRUMUR I HEILAÆÐUM SJUKL-
V 2 INGA MEÐ ARFGENGA HEILABLÆÐINGU.
María G. Hrafnsdóttir, Hannes Blöndal og Finnbogi R.
Þormóðsson. Rannsóknarstofa í líffærafræði, Læknadeild
Háskóla Islands.
A Islandi er þekktur arfgengur mýlildisæðasjúkdóm-
ur, arfgeng heilablæðing, þar sem sjúkdómsferillinn
einkennist af endurteknum heilaáföllum snemma á ævinni
og síðan dauða af stórfelldri heilablæðingu fyrir miðjan
aldur. Sjúkdómurinn kemur fram vegna mýlildissöfnunar
í æðaveggi sem veldur annars vegar lokun æða og drepi í
heilavefnum og hins vegar blæðingu. Mýlildisútfelling-
arnar einkennast af stökkbreyttu formi próteinsins
cystatin C þar sem á einum stað í cystatinsameindinni er
komin aminósýran glutamine í stað leucin. Hvar eða
hvernig mýlildið er myndað er óþekkt. Hugsanlegar
uppsprettur þess eru blóð, innanþelsfrumur æða, peri-
vasculerfrumur, átfrumur og sléttvöðvafrumur. Tilgangur
þessarar rannsóknar er að kanna hugsanlegan þátt slétt-
vöðvafruma í myndun cystatin C mýlildis í heilaæðum viö
arfgenga heilablæðingu.
Vefjasneiðar úr formalínhertum heilavef voru litaðar
með hefðbundnum litunaraðferðum og ónæmis-
vefjafræðilegum aðferðum. Gerðar voru þrjár mótefna-
litanir á raðskornum sneiðum þar sem litað var með
mótefnum gegn cystatin C á einni sneið, von
Willenbrands þætti (factor VIII) á annarri sneið og fyrir
alfa-actini á þriðju sneiðinni. Auk þess voru sneiðar
tvílitaðar, annars vegar fyrir cystatin C og hins vegar fyrir
alfa-actini eða von Willenbrands þætti . Við mótefna-
litanimar voru notaðar tvær aðferðir. Biotin-Avidin aðferðin
við fjölstofna mótefnin cystatin C og von Willenbrands
þátt, en með einstofna mótefni gegn alfa-actini var litaö
með APAAP aðferð (Alkaline Phosphatasa Anti-Alkaline
Phosphatasa).
Litun með sérhæfðu mótefni gegn alfa aclini
sléttvöðvafruma sýnir að í veggjum æða sem mesta hafa
mýlildissöfnunina eru sléttvöðvafrumur horfnar og eftir
stendur aðeins sterk litun fyrir cystatin C. I æðum þar sem
sléttvöðvafrumur eru enn til staðar er mýlildið í mjög
nánum tengslum við vöðvafrumurnar, inni á milli og
umhverfis þær. Eru þær þannig mismikið á kafi í
aðskotaefninu. Þetta er svipað afstöðu sléttvöðvafruma og
B-próteinmýlildis í æðabreytingu við Alzheimer sjúkdóm.
I æðum þar sem er tvöfaldur gangur eða rof, fylgja gjaman
innanþelsklæddum blóðgangi æðanna nokkrar frumur eða
örþunnt frumulag. Eðli þessara fruma hefur verið óþekkt
en þær sýna jákvæða svörun við alfa actin mótefni. Utlit
frumukjarnanna bendir til meiri virkni þeirra en
vöðvafrumanna annars staðar í veggnum. Ætlunin er að
skilgreina þessar frumur frekar með öðrum
vöðvasérhæfum mótefnum. Ut frá þeim niðurstöðum sem
liggja fyrir má álykta að náið samband sé milli
sléttvöðvafruma og cystatin C útfellinga í æðaveggjum og
að innanþelsfrumurnar séu lítt eða ekkert snortnar af
hinum sjúklegu breytingum.
Styrkt af Rannsóknarsjóði H.í