Læknablaðið : fylgirit - 15.12.1994, Síða 121

LÆKNABLAÐIÐ/FYLGIRIT 27
111
MÆLINGAR Á UNDIRFLOKKIIM IgA GIGTAR-
ÞÁTTAR - GILDI VIÐ GREININGU Á IKTSÝKI.
Þorbiörn Jónsson. Hrafnkell Þorsteinsson, Sturla
Arinbjarnarson, Jón Þorsteinsson og Helgi Valdimarsson.
Rannsóknastofa í ónæmisfræði og Lyflækningadeild
Landspítalans.
Gigtarþættir (rheumatoid factors, RF) eru mótefni sem
beinast gegn halahluta (Fc) mótefna af IgG gerð.
Hækkun á RF finnst helst og í mestu magni hjá
sjúklingum með iktsýki (rheumatoid arthritis, RA) en
einnig í ýmsum öðrum gigtarsjúkdómum, sýkingum,
krabbameini og litlum hluta heilbrigðra einstaklinga.
Rannsóknir hafa sýnt að hækkun á RF verður oft á ti'ðum
mörgum mánuðum eða jafnvel árum áður en einkenni um
RA gera vart við sig. Nú er hægt að mæla einstaka RF
flokka, svo sem IgM, IgG og IgA RF. Fyrri rannsóknir
hafa sýnt að hækkun á IgA RF tengist slæmum horfum
hjá sjúklingum með RA. Með ELISA tækni er mögulegt
að mæla sérstaklega einstaka undirflokka t.d. IgAj RF og
IgA2 RF. Tilgangur þessarar rannsóknar var að athuga
tfðni hækkunar á IgAi RF og IgA2 RF hjá sjúklingum
með RA og kanna hvort einhver munur væri á meinvirkni
þessara tveggja undirflokka.
Þróuð var ELISA aðferð til að mæla magn IgAi
RF og IgA2 RF í sermi. Mæld voru sýni frá sjúklingum
með RA, sjúklingum með ýmsa aðra gigtarsjúkdóma,
heilbrigðum einstaklingum með hækkun á heildarmagni
HÆKKUN Á IgA GIGTARÞÆTTI (RF), EN EKKI
IgM RF EÐA IgG RF, TENGIST UTANLIÐA-
EINKENNUM HJÁ IKTSÝKISSJÚKLINGUM.
Þorbiörn Jónsson. Sturla Arinbjarnarson, Jón
Þorsteinsson, Kristján Steinsson, Árni Jón Geirsson,
Helgi Jónsson og Helgi Valdimarsson. Rannsóknastofa
í ónæmisfræði og Lyflækningadeild Landspítalans.
Hækkun á gigtarþáttum (rheumatoid factor, RF) í blóði
°g liðvökva einkennir iktsýki (rheumatoid arthritis, RA).
Mjög hátt magn RF, samkvæmt hefðbundum kekkjunar-
prófum (Rose-Waaler, Latex), hefur verið tengt slæmum
sjúkdómsgangi í RA, svo sem myndun á beinúrátum og
einkennum utan liðamóta (extra-articular manifestations).
Eftir að mögulegt varð að mæla einstaka RF flokka,
IgM, IgG, IgA og jafnvel IgE RF, hafa tengsl mis-
munandi RF flokka við ýmis sjúkdómseinkenni og horfur
■ RA verið könnuð en niðurstöður hafa verið nokkuð
misvísandi. Markmið þessarar rannsóknar var að kanna
samband mismunandi RF gerða og utanliðaeinkenna í
RA.
IgM, IgG og IgA RF var mældur með ELISA
aðferð í sermi 74 sjúklinga með þekktan RA sem mættu
ú göngudeild Landspítalans á árunum 1993-1994.
Gigtarlæknir fyllti í hverju tilviki út staðlað eyðublað um
virkni sjúkdómsins, utanliðaeinkenni, sjúkdómslengd og
lyfjameðferð.
V 63
IgA RF og frá 100 einstaklingum sem valdir voru af
handahófi úr þjóðskránni.
Af sjúklingunum með RA reyndust 55% hafa
hækkun á heildarmagni IgA RF, 64% hækkun á IgAi RF
og 60% hækkun á IgA2 RF. Til samanburðar voru
einungis um 10% sjúklinga með aðra gigtarsjúkdóma
með hækkun á IgA RF eða undirflokkum þess. RA
sjúklingar með sjúkdómseinkenni utan liðamóta (extra-
articular manifestations) voru mun oftar með hækkun á
IgA RF og báðum undirflokkum heldur en sjúklingar án
slíkra einkenna (P<0.01). Nær allir (97%) RA sjúklingar
með hækkun á heildarmagni IgA RF voru með báða
undirflokkana hækkaða. Hins vegar var þriðjungur
heilbrigðra einstaklinga með hækkun á heildarmagni IgA
RF með einangraða hækkun á IgAi RF (P=0.002).
Niðurstöður rannsóknarinnar benda til að
mælingar á undirflokkum IgA RF geti verið gagnlegar
við greiningu á RA og jafnframt að hækkun á IgA2 RF
geti verið sértækari fyrir RA en hækkun á heildarmagni
IgA RF eða IgAi RF.
V 64
í ljós koma að 80% af RA sjúklingum með
hækkun á IgA RF höfðu eitt eða fleiri sjúkdómseinkenni
utan liða borið saman við 21% af sjúklingum með
hækkun á einungis IgM og/eða IgG RF og 27% sjúklinga
sem ekki höfðu RF hækkun.
Niðurstöðurnar benda til þess að sjúkdóms-
einkenni utan liða í sjúklingum með RA tengist fyrst og
ffemst hækkun á IgA RF, en ekki hækkun á IgM eða IgG
RF. Niðurstöður eldri rannsókna sem sýnt hafa fylgni
milli hækkunar á IgM eða IgG RF og sjúkdómseinkenna
utan liða geta skýrst af því að hækkun á IgM og/eða IgG
RF fer alloft saman við hækkun á IgA RF.