Læknablaðið : fylgirit - 15.12.1994, Qupperneq 75

LÆKNABLAÐIÐ/FYLGIRIT 27
67
penisillín ónæmir pneumókokkar
(PÓPar) í NEFKOKI BARNA OG ÁHRIF SÝKLA-
LYFJANOTKUNAR
^ilhjálmur A. Arason (1,3), Karl G Kristinssson (2),
Jóhann Á. Sigurðsson (3), Sigurður Guðmundsson (4),
Guðrún Stefánsdóttir (5), Sigvard Mölstad (6) .
(1) Slysa- og sjúkravakt Bsp , (2) Sýklafræðideild Lsp ,
(3) Heimilislæknisfræði HÍ, (4) Lyfjadeild Lsp., (5)
Sýkladeild Bsp., (6) Várdcentralen Höör, Svíþjóð
Nýgengi penisillin ónæmra (lágmarksheflistyrkur, MIC
>0.1 mg/1) og fjölónæmra S.pneumoniae hefúr farið
vaxandi á Islandi á sl misserum og er nú um 20% af
'nnsendum sýnum á sýklafræðideildir Aukin
sýklalyfjanotkun hefur verið talin eiga þátt i þessari þróun
1 heiminum, en á hvem hátt er ekki eins Ijóst Islendingar
hafa notað meira af breiðvirkum betalaktamlyfjum og
Irimetóprím-súlfa en hinar Norðurlandaþjóðimar.
Á tímabilinu okt 1992-nóv. 1993 voru valin böm <7
ara á 5 mismunandi stöðum á landinu sem ekki höfðu
fengið sýklalyf siðustu 2 vikumar. Tekið var eitt
nefkokssýni til ræktunar frá hverju bami Upplýsingar um
sýklalyfjanotkun 12 mánuði á undan voru fengnar frá
foreldrum og úr sjúkraskrám heimilislæknis
Pneumókokkar (PN) voru prófaðir fyrir penisillín ónæmi
MlC fyrir penisillini gert fyrir alla oxasillín ónæma stofna
°g þeir stofhgreindir. Upplýsingar um heildarsölu
sýklalyfja, reiknað út í fjölda DDD/1000 ibúa/dag, fyrir
hvert aldursár og stað, voru fengnar frá apótekum
svæðanna.
Heilbrigð böm voru valin á leikskólum viðkomandi
svæða, 491 eða í heilbrigðisskoðun á heilsugæslustöð
112. Böm með efri loflvegasýkingu voru valin á stofu hjá
heimilislækni, 316. 62% bamanna höfðu fengið sýklalyf á
árinu: breiðvirk betalaktamlyf 43%, trim-súlfa 31%,
penisillín-V 16% og önnur sýklalyf eða ekki vitað 10%.
PN berar voru 484 (53%) og af þeim báru 47 PÓP
(10%), þar af fjölónæmir af hjúpgerð 6, 43 (91%).
Algengið var hæst meðal yngstu bamanna. Hjá 1 árs
gömlum bömum var PÓP hlutfall PN bera 21%. Fjöldi
sýklalyfjameðferða bama sem bám PÓP var 3 3
meðf/bam/ár en 1.4 fyrir þá sem bám næman PN Nýleg
sýklalyfjanotkun (2-7 vikur) var marktækt algengari hjá
PÓP berum (27/44 vs.68/267, p<0.000l) Auk þess
höfðu PÓP berar fengið tvöfalt oftar tím.-súlfa sem
síðasta lyf en þeir sem bám næman PN samkvæmt
niðurstöðum spumingalista (19/47 vs. 79/420,p<0.001).
Sömu áhættuþættir komu fram við fjölþáttagreiningu
PÓP berahlutfall meðal leikskólabama sem bám PN var
6%, marktækt hæst, 18% á þeim stað þar sem
sýklalyfjanotkunin var mest eða 36.8 DDD/1000/dag fyrir
böm < 2 ára, 17.0 fyrir 2-6 ára. Notkun trim -súlfa var
þar sérstaklega há eða 12.4 fyrir < 2 ára og 4.6 fyrir 2-6
ára.
Algengi PÓP meðal bama er hæst hjá yngstu
bömunum. Berahætta stendur í sambandi við meiri og
nýlega sýklalyfjanotkun, sérstaklega trím.-súlfa.
E 105
SYKINGAR af völdum PENISILLIN
næmra og ÓNÆMRA PNEUMOKOKKA hjá
fullorðnum.
Sigurður Einarsson, Már Kristjánsson, Karl G.
Knstinsson, Steinn Jónsson. Lyflækningadeild Borgar-
spítala og Sýkladeild Landspítala, Reykjavík.
Vaxandi tfðni sýkinga af völdum penisillin ónæmra
Pneumokokka (PÓP) hefur leitt til notkunar breiðvirkari
sýklalyfja í meðferð lungnabólgu hjá fullorðnum. Við
könnuðum tíðni sýkinga af völdum PÓP á ámnum 1992-
93 og bámm saman klínísk sérkenni og afdrif þessara
sjúklinga og sambærilegra sjúklinga með sýkingar af
völdum penisillin næmra pneumokokka (PNP).
Fyrir hvem sjúkling með PÓP voru fundnir tveir
sjúklingar með PNP á sama aldri (+/- 5 ár) sem lágu á
sama ári og höfðu sambærilega fyrri sögu. Klínískar
uPplýsingar voru fengnar úr sjúkraskrám og gögnum
fannsóknadeilda. Til þess að nálgast á hlutlægan hátt
sjúkdómsþyngd var reiknaður út APACHE II sjúkdóms-
Þyngdarstuðull fyrir hvern sjúkling. Þá var lágmarks-
heftístyrkur nokkurra algengra sýklalyfja mældur með E-
lest fyrir þá stofna sem varðveittír höfðu verið.
Af 152 tilfellum pneumokokkasýkinga á þessum
únim voru 15(10%) POP en 137(90%) PNP. Af 15
sjúklingum með PÓP höfðu 12 lungnabólgu, tveir
oerkjubólgu en einn var einkennalaus beri. Flestir
sjúklingar höfðu langvinna sjúkdóma eða 13 af 15 PÓP
18 af 26 PNP. Meðal sjúklinga sem voru blóðræktaöir
höfðu átta af 12 sjúklingum PNP blóðsýkingu en enginn
a> níu sjúklingum með PÓP (p<0.05). Þá var APACHE
11 gildi sjúklinga með PÓP 8.3+4.9 en 10.9+43 (p=0.07).
E 106
Dánartíðni var 4/15 í PÓP hópnum en 2/26 f PNP hópnum
(NS). Meðaltal heftistyrks 12 stofna PÓP fyrir
cefuroxime var 1.50 pg/ml, fyrir ceftriaxone 0.58 jtg/ml
og fyrir rifampin 0.031 jig/ml.
Sjúklingar með PÓP virðast hafa fleiri og alvarlegri
langvinna sjúkdóma en sjúklingar með PNP. PÓP valda
minni bráðaeinkennum og leiða sjaldnar til blóðsýkingar
en PNP. Lítill munur var á heftistyrk cefuroxime og
ceftriaxone gegn PÓP en allir stofnar voru mjög næmir
fyrir rifampini.