Læknablaðið : fylgirit - 15.12.1994, Side 107

LÆKNABLAÐIÐ/FYLGIRIT 27
97
ÓSTÖÐUGLEIKI LITNINGA í BRJÓSTA-
KRABIJAMEINSÆXLUM.
Margrét Steinarsdóttir, Ingibjörg Pétursdóttir^ Steinunn
Snorradóttir, Jórunn E. Eyfjörð, Helga M. Ogmunds-
dóttir, Kesara Anamthawat-Jónsson. Litningarannsókna-
deild Rannsóknastofu Háskólans í meinafræði og
Rannsóknastofu _ í sameinda- og frumulíffræði,
Krabbmeinsfélagi Islands.
Mikilvægi litningagreiningar á brjóstakrabbameins-
frumum felst í þeirri heildarmynd sem fæst af erfðaefni
krabbameinsfrumunnar. Endurteknir brotstaðir og breyt-
ingar geta bent til litningasvæða sem gegna mikilvægu
hlutverki í líffræöi æxlisins.
Niðurstöður Iitningarannsókna á 85 brjóstakrabbameins-
sýnum liggja fyrir. Afbrigðileg litningaklón fundust í 37
sýnum. Klónin voru ýmist einföld (20stk.) eða flókin (29
stk.) að gerð. Beitt var þremur aðferðum við að hirða
litningana, beinni heimtu um leið og sýnið var tekið og
tvenns konar skammtíma ræktunum, með og án undan-
genginnar frumumeltu. Marktæk fylgni fannst á milli
meðhöndlunar á sýni fyrir litningaheimtu og litningaklóna.
Einföld klón voru áberandi eftir meltu á æxlisvef og
frumuræktun í skamman tíma, en flókin klón voru algeng
úr beinum heimtum.
Nokkur óskyld litningaklón fundust í átta ræktuðum
sýnum. Þau gefa til kynna fjölbreytileika frumna í
brjóstakrabbameinsæxlum. Nauðsynlegt er að kanna nánar
hvaða frumur bera þessar breytingar til að greina
hugsanlegt hlutverk þeirra í æxlinu.
Litningabreytingarnar voru bæði fjöldabreytingar og
byggingabreytingar. Um helmingur þeirra var í litningum
1, 3, 16, 17, 7 og 11. Algengir brotstaðir voru umhverfis
þráðhöftin á 1, 3, 11 og 16, og á styttri armi litninga 17,
7, 15 og 19. Aukning á lq og tap á 16q, lp og 17p var
áberandi. Algengasta byggingabreytingin var
der( 1; 16)(q 10;p 10), sem fannst bæði ein sér og ásamt
öðrum. Aðrar endurteknar breytingar voru i(lq),
del(6)(q21) og del(l)(p22). Einföld litningaklón með
aukalitningum 7, 8, 10, 18 og 20 fundust og einnig klón
þar sem vantaði annan X-litninginn.
Flúrljómun á DNA þreifurum eftir staðbundna
kjamsýrutengingu á litningana (Fluorescence in situ
hybridization, FISH) var gerð fyrir liminga 1,3, 16 og 17
á 13 völdum sýnum. í ljós kom enn meiri óstöðugletki á
þessum limingurn en greinst hafði með hefðbundinni
litningagreiningu. Um var að ræða smáar yfirfærslur og
genamagnanir. Einnig var hægt að greina nánar óþekkta
markliminga með þessari aðferð.
Niðurstöðurnar sýna fram á verulegan óstöðugleika
nokkurra litninga í brjóstakrabbameinsæxlum. Meiri
upplýsingar fengust með því að beita fleiri en einni aðferð.
Algengir brotstaðir á litningum gæm vísað til staðsetninga
á áður óþekkmm æxlis- eða æxlisbæligenum.
Kortlagning úrfellinga á lengri armi
litnings 6 í brjóstakrabbameinsæxlum.
Guðrún Bragadóttir, Guðný Eiríksdóttir,
Sigurlaug Skírnisdóttir, Valgarður Egilsson,
Sigurður Ingvarsson.
Rannsóknarstofa Háskólans í Meinafræði.
Algengustu breytingar á erfðaefni sem sjást
samfara brjóstakrabbameinsvexti eru: mögnun á
æxlisgenum, úrfelling á æxlisbæligenunt og
stökkbreytingar.
Úrfellingum hefur verið lýst á 6q í
brjóstakrabbameinsvef. Á þessu svæði er gen
estrogenviðtakans og þykir líklegt að það hafi
áhrif á æxlisvöxt.
Microsatellite erfðamörk voru notuð til að
kortleggja úrfellingar á 6q og staðsetja gen sem
gætu átt þátt í æxlisvextinum. DNA úr æxli og
blóði 288 sjúklinga var magnað upp í PCR með
9 fjölbreytilegum AC/GT endurtekningalyklum.
Tap á arfblendni var metið sem úrfelling.
Athuguð var fylgni úrfellinga við ýmsa þætti
sem hafa áhrif á horfur sjúklinga með
brjóstakrabbamein s.s. eitlameinvörp, tjáningu
hormónaviðtaka, S-fasa, o.fl. Einnig var lifun
borin saman milli hópanna.
84 af 219 æxlum sýndu tap á arfblendni á
a.m.k. einum lykli (38%). Ekki reyndist vera
marktækur munur á tjáningu hormónaviðtaka
milli hópa. Gen estrogenviðtakans virðist vera
tjáð þrátt fyrir að tap hafi orðið á annarri
samsætu þess. Fylgni var milli úrfellinga og
eitlameinvarpa (p<0,05) svo og hærri S-fasa
(p<0,05). Úrfelling á 6q hefur marktæk áhrif
til hins verra á lifun sjúklinga (p<0.05).
Af ofantöldu má draga þá ályktun að á 6q séu
gen sem áhrif hafa á æxlisvöxt. Hugsanlega er
um fleiri en eitt gen að ræða þar sem aukin
tíðni úrfellinga virðist vera á 2 svæðum á 6q.
Ef úrfelling hefur með myndun meinvarpa að
gera er líklegt að hún verði á seinni stigum
æxlisþróunar. Niðurstöðumar benda til þess að
gen estrogenviðtakans eigi hér ekki hlut að
máli.