Læknablaðið : fylgirit - 15.12.1994, Blaðsíða 55

LÆKNABLAÐIÐ/FYLGIRIT 27
49
lífsmunstur fólks með langvinna
lungnasjúkdóma
Helga Jónsdóttir, námsbraut f hjúkrunarfræði,
Háskóla Islands
Rannsókn þessi er hluti stærri rannsóknar á
lífsreynslu fólks með langvinna lungnasjúkdóma og var
gerð í ljósi ákveðinnar kenrúngar um heilbrigði. í henni er
lýst lífsmunstri fólks með langvinna lungnasjúkdóma
(chronic obstructive pulmonary disease). Tekin voru 5
djúpviðtöl, með a.m.k. eins mánaða bili á milli viðtalanna,
við 10 sjúklinga (6 karlmenn og 4 konur) með langvinna
lungnasjúkdóma, og var í þeim byggt á heildrænum
skilningi á manninum og túlkunarfyrirbærafræði. Þátt-
takendur voru á aldrinum 38 til 78 ára og meðalaldur
þeirra var 61 ár. Tveir unnu fulla vinnu, tveir hlutavinnu
og 6 voru ófærir um að vinna. Allir höfðu haft
lungnavandamál í meira en 15 ár. Tveir þátttakenda létust
skömmu eftir að viðtölunum lauk.
Lífsmunstri þátttakenda er lýst sem einangrun og
•nnilokun. Þetta lífsmunstur endurspeglast jafnframt í
eftirfarandi þemum:
a) uppgjöf sem leið til að lifa af,
b) lítt uppbyggjandi úrlausnir á erfiðum atburðum,
c) erfiöleikar við að tjá sig og tengjast öðrum,
d) togstreita á milli eigin þarfa og væntinga frá
umhverfinu,
e) skortur á orðum til að lýsa andþyngslum,
0 skert hreyfigeta,
g) samspil tilfinningalegs ástands og andþyngsla,
h) þung áhersla á gildi atvinnu.
Niðurstöðurnar lýsa mikilli vanlíðan þátttakenda.
Þær gefa vísbendingu um að hjúkrunarfræðingar þurfi að
leggja enn frekari áherslu á að hjálpa fólki að takast á við
dagleg vandamál sem upp koma í tengslum við veikindi
þeirra og takmarka sig ekki við verklegar úrlausnir á
líkamlegum vandamálum.
líkamsþyngdarstuðull og lifun á
oldrunarstofnunum.
Eyvindur Kjelsvík, Helgi Sigvaldason, Nikulás
Sigfússon, Ársæll Jónsson. Öldrunarlækningadeild
Borgarspítala, Hjartavemd, Reykjavfk.
Líkamsléttun fylgir oft almennum heilsubresti á
gamals aldri. Samband þetta er oft flókið og til þess að
kanna það nánar var gerð framvirk rannsókn á
þyngdarstuðli (Body Mass Index), heilsufarsástandi og
lifun yfir tveggja ára tímabil.
Rannsóknarhópurinn samanstóð af öllum inni-
liggjandi sjúklingum og vistmönnum á öldrunarlækninga-
Heild, hjúkrunar- og vistheimilum tengdum Borgar-
spítalanum í febrúar 1992. Mæld var líkamsþyngd,
Itkamshæð og faðmur. Við mat á heilsufarsástandi var
oiæld skilvitund og hreyfigeta og spurt sérstaklega um
hjartaöng, sykursýki og króniskt berkjukvef.
Hpplýsingar um lifun voru fengnar úr Horfinnaskrá
Hagstofu Islands til loka febrúar 1994.
Rannsóknarþýðið var 215 manns og 210 voru
tannsakaðir. Konur töldust 163 (meðalaldur 86.3 ár) og
47 karlar (meðalaldur 85.4 ár). Klínfsk athugun leiddi í
Ijós glöp hjá 55%, hreyfihömlun 72%, hjartaöng 5%,
krónfskt berkjukvef 4% og sykursýki 2%. Þyngdar-
stuðull (BMI) miðað við faðm í 202 sjúklingum var að
meðalgildi 23.3 Kg/m2 (SD 4.9). Ofþyngd (BMI>30)
greindist hjá 9%, eðlileg líkamsþyngd (20-30) hjá 67%,
[riegurð (<20) hjá 24% og þar með alvarleg megrun eða
hor (BMI<16) hjá 4%. Ekkert samband fannst á milli
þyngdarstuðuls (BMI) og kynferðis, aldurs, blóðfitu eða
sjúkdóma annarra en glapa. Öfug tengsl voru á milli
þyngdarstuðuls og bæði glapa og hreyfihömlunar. Um
helmingur hópsins hafði látist í febrúar 1994.
Niðurstöður sýna að dánartíðni vex mjög hratt með
lækkandi þyngdarstuðli undir meötaltali (BMI 23).
Lífaldur, mikil og væg glöp og hjartaöng hafa einnig
marktæk forspárgildi en hvorki hreyfihömlun né blóðfitur.
E 70