Læknablaðið : fylgirit - 15.12.1994, Qupperneq 25

LÆKNABLAÐIÐ/FYLGIRIT 27
23
ljósaðlögun sjónhimnurits
"LITBLINDRA" .
Þór Eysteinsson
Rannsóknastofa í lífeðlisfræði.
Vitað er að miklar breytingar verða í næmi keila við
langvarandi aðlögun að rökkri eða ljósi. Mælt með
faflífeðlisfræðilegum aðferðum eins og sjónhimnuriti
(ERG) eða með skráningum frá keilum eða frumum
sem fá taugaboð frá keilum sést að það tekur keilur
um 10-15 mín. að aðlagast að stöðugri birtu ef
sjónhimna hefur áður aðlagast að rökkri. Spumingum
eins og hvort allar gerðir keila mannsaugans eru jafn
mikilvægar í þessu fyrirbæri, og hvort það einskorðast
við keilur er ósvarað. Þvf hefur t.d. verið haldið fram
að ljósaðlögun keila sé vegna þess að stöðug birta
dregur úr verkan stafa á næmi keila, þ.e. vegna
samverkan stafa og keila (Miyake, ofl, 1989). Til að
reyna að meta hlutfallslegt vægi einstakra keila í
Ijósaðlögun sjónhimnurits hefur það hér verið mælt í
cinstaklingum með skerta starfsemi keila, þ.e.
litblindum” einstaklingum er sumir (protanopes)
sýna enga samverkan stafa og keila, mælt með öðrum
aðferðum (Goldberg ofl, 1982).
AOferðir. Litaskyn sjálfboðaliða var metið með
liiaskynsprófum (Ishihara, Famsworth D-15).
Eengnir voru einstakligar með eðlilegt litaskyn, eða
með skert næmi M- eða L-keila. Sjónhimnurit var
skráð með hornhimnuskautum. Eftir 30 mín aðlögun í
E 17
rökkri var kveikt á stöðugu 2.2 log cd/m^ hvítu
bakgrunnsljósi í "Ganzfeld" ljósertara til
Ijósaðlögunar, og tekin meðaltal af 20 ertingum með
-0.27 log cd.sek/m^ hvítum Ijósáreitum (ertingartíðni
2 Hz), með unt mínútu millibili, í 20 mínútur.
Samverkan stafa og keila (rod-cone interaction) var
mæld með þröskuldsmælingu fyrir 25 Hz blikkandi
Ijósi eftir ljósaðlögun og við rökkuraðlögun.
Niðurstööur. Allar gerðir litblindu sýna ljósaðlögun
keila í sjónhimnuriti, með svipuðum tímastuðli fyrir
aukningu í spennu b-bylgju. Aukning spennu er minni
að magni hjá "dichromats" en "trichromats", bæði
þeim með eðlilegt litarskyn og skert litarskyn. Hærri
aukning í spennu i-bylgju (OFF-svar) fékkst hjá
deuteranomalous trichromats en normal. Allir nema
"protanopes" sýndu samverkan stafa og keila, eins og
áður hefur fundist. Alyktanir. Við hefðbundna töku
ERG með hvítu Ijósi við ljósaðlögun verður aukning í
svari hjá "litblindum", sem bendir til þess að bæði
M- og L-keilur komi við sögu í því svari. Þar sem
"protanopes" sýna einnig ljósaðlögun keila í ERG er
ljósaðlögun kcila og samverkan stafa og keila tvö
aðskilin fyrirbæri, ólfkt því sem haldið hefur verið fram
(Miyake oO., 1989).
^UGNSJÚKDÓMAR í
‘Nsúlínháðri sykursýki
í?arpa Hauksdóttir, Jóhannes Kári Kristinsson,
Einar Stefánsson, Friðbert Jónasson,
mgimundur Gíslason.
Háskóli íslands. Augndeild Landakotsspítala.
Tilgangur.Faraldsfræðileg þverskurðarrannsókn
a algengi augnsjúkdóma í insulínháðri sykursýki,
s)ónskerðingar og blindu í hópi sykursjúkra sem
eru í reglubundnu eftirliti.
. Aðferð. Farið var yfir gögn sjúklinga sem fengu
’hsulínháða sykursýki fyrir þrítugt og eru í
eftirliti á göngudeild augndeildar. Skráðar voru
niðurstöður síðustu skoðunar á augum, sjón,
ajdur, kyn, aldur við upphaf sjúkdóms,
bmalengd með sykursýki og meðferð.
Niðurstöður. Alls tóku 306 sjúklingar þátt ,
‘33 (43,5%) konur og 173 (56,5%) karlar.
Njeðalaldur sjúklinga var 31,5 ár (4-75 ára).
jdeðalaldur þegar sykursýki greindist var 15,0 ár
.'29 ára). Meðal árafjöldi með sykursýki var 16,4
?r- 148 (48,4%) höfðu engar sykursýkisbreytingar
1 augnbotnum. 158 (51,6%) höfðu einhverjar
sýkursýkisbreytingar í augnbotnum þar af 135
‘44,1%) rneð breytingar í báðum augum og 23
‘A5%) nieð breytingar aðeins í öðru auganu.
0 (13,1%) höfðu fengið nýæðamyndun.
E 18
3,5% þeirra sem höfðu haft sykursýki skemur en
20 ár höfðu nýæðamyndun en 30,8% þeirra sem
höfðu haft sjúkdóminn í 20 ár eða lengur.
38 (12,4%) fengu dreifða (panretinal)
leysimeðferð, 23 (7,5%) fengu leysimeðferð á
makúlu og hjá 12 ( 3,9%) var gerð
glerhlaupsaðgerð.
-6 (2,0%) einstaklingar voru sjóndaprir
(sjón minna en 6/18 á betra auga). Þar af voru 3
sjóndaprir af öðrum orsökum en sykursýki.
Einn (0,3%) var blindur (sjón verri en 3/60 á
bejra auga).
Ályktun. Tíðni sykursýkisbreytinga eykst með
tímalengd sykursýki. Sjóndepra og blinda vegna
sykursýki er mun sjaldgæfari á íslandi en í
nágrannalöndum.