Læknablaðið : fylgirit - 15.12.1994, Blaðsíða 51

LÆKNABLAÐIÐ/FYLGIRIT 27
47
HVERJIR ERU í AA-SAMTÖKUNUM?
Hildigunnur Ólafsdóttir. Geðdeild Landspítalans
AA samtökin á íslandi hafa starfað óslitið frá
1954. Áætlað er að um 4000 manns sæki AA fundi
árlega. Rannsóknin er hluti af fjölþjóðakönnun sem nær
til átta landa og hefur eftirfarandi markmið: 1) Gera
samanburðarrannsókn á AA samtökunum sem
fjölþjóðahreyfingu 2) Skýra hvemig AA stefnan fellur að
ólíkum menningarheimum 3) Kanna hvernig AA
starfssemin er aðlöguð að mismunandi menningu og
löggjöf.
Tilgangur þess hluta rannsóknarinnar sem hér er
kynntur er að kanna til hvaða hópa AA samtökin á
íslandi höfða sérstaklega. Gagna hefur verið aflað með
viðtölum við AA félaga og með spumingalistum sem 35
AA deildir og 205 AA félagar hafa svarað.
Flestir sem ganga í AA samtökin gera það að
lokinni meðferð á sjúkrastofnun. Hlutfall kvenna í AA
samtökunum var 29% sem er hærra en hlutfall kvenna í
meðferð á áfengisdeildum. Tæplega þriðjungur AA
félaga er 30 ára eða yngri og endurspeglar
aldurssamsetningin hinn hraða vöxt samtakanna á níunda
áratugnum. Ekki verður annað séð en samtökin höfði til
fólks úr öllum þjóðfélagshópum.
Niðurstöður sýna að áfengisvenjur AA félaga eru
mjög ólíkar áfengisvenjum þjóðarinnar en gefa til kynna
mikla breidd innbyrðis. Áfengistengd heilbrigðis-
vandamál, líkamleg og sálræn, hafa svo til allir reynt og
ýmiss konar félagslegur vandi reyndist mjög algengur.
Vaxandi AA hreyfing hefur í sínum röðum hátt
hlutfall félaga sem aðeins hafa verið alls gáðir í stuttan
tíma. Þetta leiðir til þess að reynsla vegna langrar
þátttöku í AA flyst ekki frá einni kynslóð AA félaga til
þeirrar næstu á eðlilegan hátt. Skortur verður á
trúnaðarmönnum og fyrirmyndir verða fáar.
Þrjú atriði einkenna íslenska AA félaga þegar þeir
eru bornir saman við félaga í löndunum sem
fjölþjóðarannsóknin náði til: Hvað þeir eru fjölmennir,
hversu hátt hlutfall AA félaga hefur farið í meðferð og
hvað stór hluti þeirra er ungur.
E 65
TAUGASKEMMDIR og hjartasjukdomur
HJÁ INSÚLÍNHÁÐUM SYKURSJUKUM
Gísli Ólafsson. Ragnar Danielsen, Ástráður B.
Hreiðarsson. Göngudeild sykursjúkra og lyflækningadeild
Landspítalans, Reykjavík.
Inngangur: Á undanförnum árum hafa breytingar í
ósjálfráða taugakerfinu við sykursýki notið vaxandi
athygli lækna, sérlega eftir að rannsóknir hafa sýnt að
slíkar breytingar geta haft afdrifaríkar afleiðingar fyrir
sjúkiingana m.a. með aukinni hættu á skyndidauða. Fram
hafa komið nákvæmar rannsóknaraðferðir sem auðvelda
kortlagningu breytinganna hjá hinum sykursjúku. Hér á
landi hafa verið gerða ítarlegar rannsóknir á fylgikvillum
sykursýkinnar er lúta að skemmdum á augum og nýrum
en litlar sem engar rannsóknir hafa átt sér stað á þeim
þáttum er varða skemmdir í taugakerfi þessara sjúkiinga.
Tilgangurinn með rannsókninni var að meta útbreiðslu
skaða í ósjálfráða taugakerfinu hjá íslenskum sjúklingum
með insúlínháða sykursýki og að kanna tengsl
taugaskaðans við aðra fylgikvilla sykursýki svo og að
meta áhrif blóðsykurstjórnunar og sjúkdómslengdar.
Efniviður og aðferðir: Rannsóknin var gerð á 41 karli
• 8 - 50 ára með insúlínháða sykursýki, án sögu um hjarta-
eða æðasjúkdóma, ásamt 18 heilbrigðum í
viðmiðunarhópi. Gerð voru próf til mats á ósjálfráða
taugakerfinu með tölvutækni skv. forskrift Ewings:
breytingar á hjartslætti við djúpöndun, Valsalva próf og
upprétta stöðu; og blóðþrýstingssveiflur mældar við
stöðubreytingu og handgrip. Titringsskynjun var mæld
með stöðluðu mælitæki (Biothesiomeier) og
úreynsluprófað skv. forskrift Bruce. Blóð- og
þvagrannsóknir til könnunar á nýmastarfsemi og
E 66
blóðsykurstjórnun voru gerðar. Sykursjúkum var skipt í;
hópa eftir lengd sjúkdómsins; <7 ár, >7 ár en <15 ár og
loks >15 ár.
Niðurstöður: Sykursjúkir höfðu hærri tíðni óeðlilegrat
svörunar í ósjálfráða taugakerfinu en viðmiðunarhópurinr.
(39 á móti 6%, p<0,01). Tíðni breytinga jókst með
sjúkdómslengd (<7 ár. 8%; >7 áren <15 ár, 43%; >15 ár.
60%; p<0,05) og með slæmri blóðsykurstjómun (hærra
HbAl) (p<0,05). Sykursjúkir með breytingar í ósjálfráða
taugakerfinu voru yngri við greiningu (17±9 á móti 24±7
ár, p<0,05), höfðu haft sykursýki lengur (19± 10 á móti
9±6 ár, p<0,05), höfðu hærri tíðni augnbotnaskemmda
(56 á móti 7%, p<0,05) og einkenna frá ósjálfráða
taugakerfinu (56 á móti 7%, p<0,05). Titringsskynjun
versnaði með aukinni lengd sykursýkinnar (p<0,05).
Sama gilti fyrir stigun á heildarskemmdum í taugakerfi,
augum og nýmm (p<0.001), er einnig jukust við slæma
blóðsykurstjórnun (p<0,01). í áreynsluprófi gengu
sykursjúkir skemur en viðmiðunarhópur á traðkmyllu
(p<0,01). Einn sjúklinganna var með jákvætt áreynslupróf
án einkenna og reyndist hafa útbreiddan kransæðasjúkdóm
við hjartaþræðingu.
Alyktun: Niðurstöður rannsóknarinnar sýna að
insúlínháðir sykursjúkir em oft með óeðlilega starfsemi í
ósjálfráða og útlæga taugakerfinu, jafnvel þó þeir séu
einkennalausir. Taugabreytingar aukast með lengd
sykursýkinnar og við slæma blóðsykurstjómun.