Læknablaðið : fylgirit - 15.12.1994, Side 66

60
LÆKNABLAÐIÐ/FYLGIRIT 27
MEÐGANGA OG FÆÐING TVÍBURA EFTIR
F Q1 EÐLILEGA OG GLASAÞUNGUN Á ÍSLANDI
OG í SKOTLANDI.
Þórhallur Agústsson1, Reynir Tómas Geirsson2,
Gary Mires3, Háskóli íslands1'2, Kvennadeild
Landspítalans, Reykjavík2, Ninewells Hospital, Dundee,
Skodand3.
Meðganga og fæðing fjölbura er mun áhættumeiri
en þegar um einburameðgöngu er að ræða. Með tilkomu
glasaftjóvgunar hefur u'ðni fjölburameðgangna breyst og
þar með einnig aldursskipting mæðra og aðrir þættir sem
geta haft áhrif á burðarmálsdauða. Athugað var hvort
munur væri á meðhöndlun og útkomu tvíburameðgangna
og fæðinga eftir því hvort þungunin var eftir glasaftjóvgun
eða ekki, á fslandi og Tayside, Skodandi.
Afturskyggn rannsókn var gerð á, öllum
tvíburaþungunum fra 16 vikna meðgönguíengd á íslandi á
tímabilinu 01.01/90 - 31.12/93 og í Tayside héraði
Skotlandi. Þunganir voru flokkaðar í glasa- og
sjálfkomnar. Aldur og hæð mæðra, fjöldi léttbura (<
2500g), fæðingarleið og dvöl á vökudeild voru borin
saman með kí - kvaðrat og t - prófum, eftir tilkomu
þungana og á milli landanna. Burðarmálsdauði var
skilgreindtu' á tvennan hátt (hefðbundið/útvíkkað).
Á íslandi voru 254 tvíburafæðingar og 268 í
Tayside; þar af 20.5% á fslandi og 6.3% í Tayside vegna
glasafrjóvgunar (p < 0.001). íslensku konumar voru
eldri, hærri og gengu lengur með tvíburana. Eðlileg
fæðing var marktækt oftar á fslandi en inngrip í fæðingu
algengari í Tayside. Ekki var munur á heildarfjölda
valinna keisaraskurða (15%), en í skoska
glasafrjóvgunarhópunum voru valdir keisaraskurðir
marktækt oftar gerðir (35.3%) en þeim náttúrulega
(11.2%) (0.01 > p > 0.001). Einnig voru bráða
keisaraskurðir algengari í skoska glasaftjóvgunar hópnum
(59.1%) bæði miðað við skoska náttúrlega hópinn
(26.7%) (p < 0.001) og íslenska glasafrjóvgunar hópinn
(17.5%) (p < 0.001). Meðal íslensku bamanna voru
marktækt fleiri léttburar meðal glasabama. íslensku
tvíburamir voru miðað við skoska þyngri og léttburar vom
færri (p < 0.001). Fleiri skoskir tvíburar vora lagðir inn á
vökudeild (0.02 > p > 0.01) og dvöldu þeir þar einnig
lengur (p < 0.001). Ekki var munur á burðarmálsdauða
milli landanna.
Tvíburafæðingar voru algengari á íslandi vegna
hærri tíðni tvíbura eftir glasafrjóvgun. Tilhneiging var
meiri í Skotlandi dl að grípa inn í fæðingu, sérstaklega í
glasafrjóvgunarhópnum. Á íslandi vora bömin þyngri,
sem að hluta tengist meiri líkamshæð íslenskra kvenna. I
íslenska hópnum voru glasaböm oftar léttburar en
sjálfkomnu bömin, er það var óháð meðgöngulengd og
reykingum á meðgöngu. Ef burðarmálsdauði var talinn
efdr útvíkkaðri skilgreiningu, fékkst betri mynd af þungun
þar sem böm lifa ekki.
r- QO VINNA OG VINNUFORFÖLL í MEÐGÖNGU.
t Elísabet A. Helgadóttir, Linda B. Heigadóttir og
Reynir Tómas Geirsson, Kvennadeild Landspítalans,
101 Reykjavík.
Fram tíl þessa hafa ekki verið til upplýsingar um í
hve miklum mæli konur vinna í meðgöngu á íslandi eða
hversvegna og hvenær konur þær hætta vinnu. Erlendar
athuganir hafa bent tíl þess að vinna í meðgöngu geti haft
áhrif á meðgöngulengd og fæðingarþyngd bama þeirra, en
ekki er vitað hvon slíkur munur væri fynr hendi hér.
í óvöldum hópi 407 sængurkvenna á
Landsspítalanum í september og nóvember 1993 voru
þessi atriði könnuð. Upplýsingar um fæðingarffæðileg
atriði og störf, starfslok og launa- eða bótagreiðslur dl
kvennanna vora fengnar úr fæðingartilkynningum og með
stuttu viötali við hvetja konu þar sem stuöst var við
staðlaðar spumingar.
Meinhluti kvenna (347) var í vinnu á meðgöngu (85
%). Af þeim hættu 304 (87.6 %) vinnu að meðaitali 65.3
dögum fyrir fæðingu. Konur sem veikust í meðgöngunni
hættu ekki fytT en aðrar. Flestar hættu vegna veikinda
(59.2%) en hluti nýtti sér sumarleyfi (12.7%), þó
einungis ef lok meðgöngunnar féll inn í sumarleyfístíma.
Marktækt fleiri konur hættu vinnu vegna veikinda ef þær
fæddu í nóvember (67.9%), miðað við þær sem fasddu 1'
september (50.6 %) (p<0.002). Fjölbyijur með tvö eða
fleiri böm hættu síður vinnu. Meðgöngulengd kvenna sem
hættu ekki vinnu fyrir lok meðgöngunnar var marktækt
styttri (274.8 dagar) en hinna (280.1 dagar). Konur sem
unnu erfiðisvinnu þurftu oftar að hætta vinnu og fæddu
marktækt léttari böm en þær sem unnu ekki eða unnu
léttari störf (p=0.0003).
Flestar konur virðast vinna í meðgöngu, hvon sem
þær eiga böm fyrir eða ekki. Meirihlutí útívinnandi kvennt
verður að hætta vinnu að meðaltali tveim mánuðum fyrit
lok meðgöngu og jafnvel mun fyrr. Þetta er ýmist vegna
veikinda en aðrar eru í launalausu leyft eða nýta sér
sumarleyfi sitt til hvfldar fyrir fæðinguna. Ein af hveijum
sex nýtur tryggingabóta í einhveiju formi fyrir fæðingu.
Erfiðari vinnu fylgir tilhneiging til að eignast féttari böm og
fæða fyrr hér sem annarsstaðar.