Læknablaðið : fylgirit - 15.12.1994, Side 33

LÆKNABLAÐIÐ/FYLGIRIT 27
31
NÝGENGI KRABBAMEINA MEÐAL
SJÓMANNA Á ÍSLANDI
Vilhjálmur Rafnsson, Hólmfriður Gunnarsdóttir
Atvinnusjúkdómadeiid Vinnuefiirlits ríkisins og
Rannsóknastofa í heilbrigðisfræði, Háskóla íslands
inngangur
Rannsóknir á farmönnum og fiskimönnum hafa sýnt
háa tíðni krabbameina í öndunarfærum sem talin er
stafa af því að þeir hafi orðið fyrir mengun asbests eða
nriklum reykingum. í öðrum rannsóknum hafa sést
merki um asbestmengun á lungnamyndum sjómanna
og enn aðrar rannsóknir hafa greint frá mesótelíóma
hjá sjómönnum. Magakrabbamein hefur einnig verið
tíðara hjá sjómönnum en öðrum.
Markmið þessarar rannsóknar var að athuga nýgengi
krabbameina meðal íslenskra sjómanna með áherslu á
krabbamein í maga og lungum.
efni og aðferðir
Þetta er aftursýn hóprannsókn. Rannsóknarhópurinn
var fenginn frá Lífeyrissjóði sjómanna en í honum
yoru 27 884 karlar sem greitt hafði verið fyrir í sjóðinn
á árunum 1958 til 1986. Með leyfi Tölvunefndar var
skrá yfir sjómennina samankeyrð á kennitölum við
Dánarmeinaskrá og Krabbameinsskrá. Á þennan hátt
fundust þau krabbamein sem greinst höfðu hjá
sjómönnunum. Væntigildi voru reiknuð á grunni
ntannára í rannsóknarhópnum og nýgengitölum
krabbameina hjá öllum íslenskum körlum, sem
fengnar voru frá Krabbameinsskrá. Síðan var reiknað
staðlað nýgengihlutfall og 95% öryggismörk. £ 33
Nýgengihlutfallið var einnig reiknað með hliðsjón af
því i hve mörg ár hafði verið greitt fyrir mennina í
sjóðinn.
NIÐURSTÖÐUR
Fleiri krabbamein höfðu greinst meðal sjómannanna
en væntigildi sagði til um (758 krabbamein á móti
væntigildinu 688.43) sem gaf staðlaða
nýgengihlutfallið 1.10, öt7ggismörk 1.03-1.18. Það
var meira af krabbameinum í maga, endaþarmi,
barkakýli, lungum og húð (annað en sortuæxli) en
vænta mátti, nýgengihlutföllin fyrir þessi krabbamein
voru 1.29, 1.44, 1.77, 1.61 og 1.51. Þegar nýgengi
krabbameina var athugað með hliðsjón af því hve
lengi menn höfðu greitt til sjóðsins kom í ljós að
staðlað nýgengihlutfall lungnakrabbameins var hátt í
öllum hópunum. Magakrabbamein var því tíðara því
lengur sem menn höfðu verið í sjóðnum og sama gilti
um hvítblæði.
ÁLYKTANIR
Ekki eru til upplýsingar um asbestsmengun i
íslenskum skipum. Þó er vitað að það hefur verið
mikið notað við smíði skipa og viðhald. Samkvæmt
reykingakönnunum reykja sjómenn hér á landi ekki
meira en aðrir. Lungnakrabbamein og
magakrabbamein var tíðara í þessum hópi sjómanna en
meðal allra íslendinga. Hvort um er að kenna
efnamengun, reykingum eða matarvenjum verður
ekkert sagt um með vissu af niðurstöðum þessarar
rannsóknar.
danarmein og nýgengi krabbameina
MEÐAL LÆKNA í SAMANBURÐI VIÐ
LÖGFRÆÐINGA
Vilhjálmur Rafnsson, Hólmfríður Gunnarsdóttir
ðtvinnusjúkdómadeild Vinnueftirlits ríkisins og
Rannsóknarstofa í heilbrigðisfræði, Háskóla íslands.
inngangur
Erlendar rannsóknir á dánarmeinum og nýgengi
krabbameina meðal lækna hafa sýnt lægri tíðni hjá
þeim en öðrum körlum þegar um ræðir
heildardánartíðni og öll krabbamein. Þetta hefur oft
verið skýrt með því að læknar njóti þess að standa
ofarlega í þjóðfélagsstiganum. Þess vegna hafa nýrri
(annsóknir borið lækna saman við hópa sem taldir eru
' svipaðri þjóðfélagsstöðu. í þeim rannsóknum hafa
ajálfsmorð, hjartasjúkdómar, lungna- og
neilakrabbamein verið tíðara meðal lækna en annarra.
Markmið þessarar rannsóknar var að bera saman
latkna og lögfræðinga með hliðsjón af dánarmeinum
°8 krabbameinum, með áherslu á sjálfsmorðum,
hjartasjúkdómum, heila-, lungna- og blóðkrabbameini.
EFNI og aðferðir
Pctta er aftursýn hóprannsókn sem gerð var á 862
‘®knum og 678 lögfræðingum sem skráðir voru í
Læknatali og Lögfræðingatali. Með tölvutengingu á
kennitölum var afdrifa hópanna leitað í
Dánarmeinaskrá og Krabbameinsskrá. Væntigildi voru
'Undin með margfeldi mannára í rannsóknarhópunum
°8 dánartalna og nýgengitalna fyrir íslenska karla.
Síðan voru reiknuð út stöðluð dánar- og
oýeengihlutföll og þau borin saman milli hópanna með
hlutfallslegum samanburði. Auk þessa voru dánarmein
og krabbamein athuguð eftir sérgreinum læknanna. E 34
NIÐURSTÖÐUR
Hlutfallslega færri læknar en lögfræðingar höfðu dáið
og var dánartíðni meðal læknanna einkum lægri vegna
krabbameina, magakrabbameins, heilablóðfalla og
öndunarfærasjúkdóma. Sjálfsmorð voru á hinn bóginn
um 60% tíðari meðal lækna en lögfræðinga. I heild
voru krabbamein tíðari meðal lögfræðinga en lækna en
heilakrabbamein var þó um 150% tíðara meðal lækna
en löglærðra og hjá læknum var ristilkrabbamein
tölfræðilega marktækt tíðara en hjá öðrum íslenskum
körlum. Læknar sem ekki höföu fengið
sérfræðiviðurkenningu höföu hærri dánartíðni en
starfsfélagar þeirra sem orðið höföu sérfræðingar.
Læknar án sérfræðiviðurkenningar höföu marktækt
hærri dánartíðni vegna heilakrabbameins og
sjálfsmorða en aðrir Islendingar og lögfræðingar. Ekki
var meir um hjartasjúkdóma, lungna- og
blóðkrabbamein meðal lækna en annarra. Þeir læknar
sem voru sérfræðingar í lyflækningum og skyldum
greinum höföu tölfræðilega marktækt hærra nýgengi
ristilkrabbameins en aðrir karlar.
ÁLYKTANIR
Niðurstöðumar staðfesta heldur lægri heildar
dánartíðni lækna en lögfræðinga en þær benda hins
vegar til meiri sjálfsmorðshættu meðal lækna.
Innbyrðis em læknamir ólíkir, þeir sem ekki verða
sérfræðingar hafa hærri dánartíðni einkum vegna
heilakrabbameina og sjálfsmorða. Af þessari rannsókn
verður há tíðni sjálfsmorða og ákveðinna krabbameina
ekki skýrð og er þörf frekara rannsókn,. iil þess.