Læknablaðið : fylgirit - 01.06.1998, Qupperneq 27

LÆKNABLAÐIÐ 1998; 84/FYLG1RIT 36
27
TSH 48,8 og 69,5. Rp. týroxín 1 tbl. á dag. TH-gildi
voru endurmetin 7. maí, ófullnægjandi uppbót og
Tx aukið í 0,15 mgxl. Enn mælt 26. maí og staðfest
hæfileg uppbót. Engin bót á almennri líðan nema
það að höfuðverkir hurfu. Mælt var úr sermi 26.
maí kortisól, sem reyndist 16,0 mM/L og ónæmis-
fræðileg úttekt var gerð. TgAb var jákvætt, en öll
önnur mótefni neikvæð.
Skoðun: Sjúklingur er hávaxinn (182 cm),
grannholda (75,8 kg) (82-88 venjulega) fölur og
veiklulegur. BÞ 112/70, liggjandi og standandi. Að
öðru leyti ekkert markvert.
Ætt: Systir með „multiple autoimmune endo-
crinopathy" og fleiri ættmenni með ónæmisbrengl-
unarkvilla.
Mæling trópískra hormóna sýndu eðlileg gildi
FSH, LH, PRL og VH. J
Runnsóknir (í júníbyrjun): TS-z myndir af heila-
dingli, nýrnahettum og skjaldkirtli sýndu eðlilegar
nýrnahettur og heiladingul, en skjöldung rýran, 10-
11 mm í þvermál. Synacthenpróf sýndi nær frost-
marksgildi aldo og kortisóls fastandi (8:20), en 30
og 60 mínútna gildin þre- og tífölduðust. ACTH
sýni fastandi: <10 ng/L. Acton prolongatum im í
þrjá daga olli hækkun kortisóls í 364 mM/. Dexa-
metasón meðferð hófst 4. júní, 0,5+0,25 mg dag-
lega. Sjúklingi bráðbatnaði.
í september var gert CRF-próf. ACTH fyrir og
eftir örvun var ómælanlegt. I desember fór fram
TRF-próf, sem sýndi algera bælingu TSH. grunn-
gildi <0,005, en lágmarkshækkun eftir 30 og 60’
eða 0,026 og 0,016. PRL reyndist eðlilegt í grunn
og við örvun
Ferlið er dulinn hyperthýroidismus, sem staðfest-
ist 17. febrúar, en dvínar hratt og 24. mars er 1°
hýpóthýreósa staðreynd, en undir mallar 2° hýpó-
adrenalismus. Örvunarpróf í júní leiða í ljós andar-
slitraviðbrögð nýrnahettna, í ágúst staðfestist að
kortikótrópar eru þurrir og í desember finnst að
sama gildir um thýrótrópa. Viðlíka tilfelli fundust
ekki í gagnabönkum.
E-8. Forklínísk vanstarfsemi skjald-
kirtils, þróun á níu ára tímabili
Erna Björnsdóttir*, Nikulás Sigfússon**, Peter
Laurberg***, Ástráður B. Hreiðarsson*,****
Frá *námsbraut í lyfjafrœði Hl, **Rannsóknarstöð
Hjartaverndar, ***Dpt. of Endocrinology Aalborg
Hospital, ****lyflœkningadeild Landspítalans
Inngangur: Lítið er vitað um þróun forklínískr-
ar vanstarfsemi skjaldkirtils án meðferðar. Þróast
ástandið með árunum yfir í klínískan sjúkdóm, ef
ekkert er að gert, eða lagast það sjálfkrafa? Við
rannsókn hjá Hjartavernd árið 1988 á 100 manna
hópi fólks um 68 ára að aldri reyndust 18 einstak-
lingar hafa forklíníska vanstarfsemi skjaldkirtils,
það er hækkun á sermi TSH (>4 mU/L) en eðlilegt
sermi T4.
Markmiðið með rannsókn þessari var að reyna
að svara ofangreindri spurningu með því að kanna
afdrif þessara einstaklinga nú tæpum áratugi síðar.
Efniviður og aðferðir: Eftirrannsókn var gerð
hjá 17 af þeim 18 einstaklingum, sem höfðu mælst
með hækkað TSH 1988 (ein kona hafði látist) og til
samanburðar hjá 25 af þeim sem höfðu haft eðlilegt
TSH.
Niðurstöður: Af þeim sem upphaflega voru með
forklíníska vanstarfsemi á skjaldkirtli höfðu þrjár
konur (18%) greinst með klíníska vanstarfsemi á
tímabilinu og voru komnar á meðferð með skjald-
kirtilshormónum. Sjö einstaklingar (40%) reyndust
vera áfram með hækkað TSH og af þeim voru tvær
konur komnar með klíníska vanstarfsemi, það er
hátt TSH og lágt T4 í sermi. Alls voru því 10 ein-
staklingar (60%) með merki um meiri eða minni
vanstarfsemi skjaldkirtils. TSH mældist hins vegar
innan eðlilegra marka hjá sjö einstaklingum (40%)
sem upphaflega höfðu haft hœkkað gildi.
Því hærra sem upphaflegt gildi TSH (>8 mU/L)
var, því meiri líkur voru á þróun yfir í klíníska van-
starfsemi skjaldkirtils. Einnig virtist hækkun á
skjaldkirtilsmótefnum auka líkurnar á versnun yfir
í klínískan sjúkdóm. Marktæk fylgni var milli hás
TSH og hás kólesteróls í sermi (p<0,05).
Af þeim 25 einstaklingum, sem upphaflega voru
með eðlileg TSH gildi, höfðu þrjár konur (12%)
greinst með vanstarfsemi skjaldkirtils á tímabilinu
og voru komnar á meðferð með skjaldkirtilshorm-
ónum, en enginn úr þessum hópi mældist með
hækkað TSH við eftirrannsóknina.
Alyktanir: Forklínísk vanstarfsemi skjaldkirtils
þróast yfir í klínískan sjúkdóm einungis hjá hluta
einstaklinga (30% í þessari rannsókn), en hjá hluta
gengur ástandið til baka eða stendur í stað. TSH >8
mU/L og hækkun á mótefnum auka líkur á þróun
yfir í klíníska vanstarfsemi.
E-9. Vanstarfsemi skjaldkirtils og notk-
un skjaldkirtilshormóna á Islandi
Erna Björnsdóttir*, Gunnar Sigurðsson**,***,
Nikulás Sigfússon**, Helgi Sigvaldason**, Astráð-
ur B. Hreiðarsson*,****
Frá *námsbraut í lyfjafrœði HÍ, **Rannsóknarstöð
Hjartaverndar, ***lyflœkningadeild Sjúkraluíss
Reykjavíkur, ****lyflœkningadeild Landspítalans
Markmiö rannsóknarinnar var að fá hugmynd
um algengi og nýgengi vanstarfsemi skjaldkirtils á
Islandi með könnun á notkun skjaldkirtilshormóna.
Efniviður og aðferðir: Könnuð voru gögn 9139
karla og 9773 kvenna, sem mœttu í fyrstu fimm
áfanga hóprannsóknar Hjartaverndar á árunum