Stefnir: tímarit um þjóðmál og fleira. - 01.12.1929, Síða 53

Stefnir]
Friðarmálin.
243
eða Serba við það eitt, að búa
undir erlendri stjórn?
Hér hafa þá verið taldar þrjár
orsakir ófriðarins mikla: Vígbúnað-
urinn, viðskiftakappið og »minni-
hlutarnir«. Og sýnt hefir verið, að
engin þessara orsaka er horfin.
Beard nefnir loks nokkrar fleiri
ástæður, sem hér er ekki nauðsyn
að rekja.
Friðarhorfur.
Síðari greinina kallar Beard »Frid-
arhorfur«.
Bent hefir nú verið á það, hve
iskyggilega margt af því, sem
ófriði hefir valdið, er óbreytt eða
lítt breytt síðan það kom af stað
mesta ófriði, sem frá er sagt í
veraldarsögunni.
En er þá allt óbreytt? Horfir
ekki á neinn hátt friðvænlegar nú
eri t. d. 1913?
Jú, það er ekki með réttu hægt
að ganga fram hjá því, að enda
þótt margt sé miður en skyldi, eru
þó einnig til nokkur merki þess,
að menn sé á leið út úr ófærun-
um.
Má t. d. nefna það, að menn
hafa nú aðrar hugmyndir um sjálf-
an öfriðinn en áður. Fram að ófriðn-
um mikla gengu ýmsir með þá úr-
eltu skoðun, að hægt væri að heyja
stuttan og ábatavænlegan ófrið, og
koma heim með mikið og fagurt
herfang. Þessar vonir hefir ófrið-
urinn mikli slegið til jarðar. Þá
hefir hann einnig svift ófriðinn allri
tign og prýði. Það er ekki lengur
um að ræða vopnaglamm og blakt-
andi fjaðurskúfa. Mánuðum og ár-
um saman stóðu hermennirnir með
rekur í hönd eða höfðust við
iðjulausir í blautum forargryfjum.
Það er ekki heldur orðið eins
hægt fyrir stjórnmálamennina að
telja fólkinu trú um, að hitt og
þetta sé fullgild orsök ófriðar. —
Menn eru farnir að þekkja betur
aðferðir þeirra, hégómann og hræsn-
ina. Jafnvel í gildaskálum og á
strætum og gatnamótum gera menn
gys að frægustu stjórnmálamönn-
um og öllum þeirra '»vandamál-
um«.
En þó að bent hafi verið á þetta,
og sennilega með réttu, þá eru það
þó önnur fyrirbrigði, sem meira
munu valda í þessu efni, breyting-
ar í stéttaskipun og fjárhagsmál-
um, sem ef til vill liggja ekki svo
mjög í augum uppi fyrir almenn-
ingi, en eru mjög ákveðnar, ef að
er gætt, og geta valdið miklum
breytingum. Þessi fyrirbrigði eru
einkum tvenn, fœkkun stóreigna-
manna í sveitum, sveita-adalsins,
16*