Stefnir: tímarit um þjóðmál og fleira. - 01.12.1929, Blaðsíða 54

244
Priðarmália,
[Stefnir
og þensla fjármagnsins í heiminum
út yfir takmörk heimalandanna.
Sumir munu efast um gildi þess-
ara breytinga fyrir friðarhorfurnar,
og er því rétt að líta' nokkuð nán-
ar á þessi tvenn fyrirbrigði.
Hvergi í álfunni var jafn mikið
af aðalsmönnum, sem áttu stórar
lendur, eins og í Rússlandi. Ef tal-
ið var frá Eystrasalti austur að
Kyrrahafi, var þjóðin 160 miljónif,
og af þeim áttu um 138 miljónir
heima i sveitum. Keisarafjölskyldan
og ýmsar opinberar stofnanir áttu
36°/0 af öllu landi i Rússlandi (í
Evrópu), auðmenn 23,7% og bænd-
ur 32°/0. Hitt var talið óbyggilegt.
Einar þrjátíu þúsund fjölskyldur
átíu jafnmikið land eins og tíu
miljónir bænda. Með öðrum orð-
um, á zartímunum var þessi auð-
mannastétt svo að segja alvöld í
Rússlandi, og hún var grimm, her-
ská og skeytingarlaus. Þessi stétt
átti svona mikið af landinu, hún
sat í nálega öllum embættum, og
iðjuleysið gerði það að verkum, að
þessa herra þyrsti stöðugt í ófrið
og ímynduþ frægðarverk.
Þetta land, sem svona var stjórn-
að, varð svo fyrst til þess, að kalla
her sinn undir vopn 1914.
Næst Rússlandi að þessum að-
alsmannasæg var Austurríki. í ófrið-
arbyrjun voru í Austurríki 1733
herragarðar yfir 2500 ekrur og 18000
yfir 250 ekrur. 4000 stóreignamenn
áttu þar þriðjung alls landsins.
Þessi aðall var að vísu betur mennt-
aður en sá rússneski en alls ekki
friðsamari. Og hann sat einnig að
flestum helztu embættunum. Það
var eftirtektarvert, hve mikil léttúð
lýst sér hjá Berchtold greifa þegar
hann var að fara með þjóðina út
í ófriðinn. Og eins og menn muna,
var það Austurríki, sem hóf ýfingar
þær, sem leiddu til ófriðarins.
Svo var það Þýzkaland með
Prússland í fararbroddi. í Prússlandi
var mikill hluti landsins í elgu stór-
efnamanna, austantil jafnvel alt að
helmingi landsins. Aftur á móti var
þetta mjög á annan veg í Suður-
Þýzkalandi. Allir, sem til þekktu,
höfðu orð á því, hve geysilegur
munur var á Suður- Þjóðverjum,
sem voru frjálslyndir og prúðir,
og svo prússnesku júnkurunum. En
júnkararnir réðu. Þeir voru fjölmennir
og var tryggð sterk aðstaða í stjórn-
málunum. Þeir höfðu lengi staðið
eins og múrveggur gegn öllum á-
rásum að austan, og heimtuðu laun
sín í miklum áhrifum á stjórn lands-
ins. Jafnvel auðvaldið, sem skap-
aðist við iðnrekstur og verzlun
Þjóðverja á síðustu árunum, gat