Stefnir: tímarit um þjóðmál og fleira. - 01.12.1929, Qupperneq 68

258
Frá Alþingi 1929.
[Stefnir
þessum banka, en sú deild var aft-
ur háð frumvarpinu um Sveita-
banka og gagnslaus án þess.
Uppistaðan í því frumvarpi var
atvinnurekstrarlánafrumvarp íhalds-
manna frá næsta þingi á undan.
Þá gerði stjórnarflokkurinn ekki
annað en sletta í góm og ypta
öxlum að því máli, en nú kom það
frá stjórninni og var þó alt um-
svifameira og gálausara, með víxl-
um og ýmsu fargani. Tók nefnd í
neðri deild þetta mál svo föstum
tökum, að hún vildi breyta því ná-
lega í sama horf éins og á næsta
þingi á undan. Jafnvel nafninu var
breytt. Voru þær tillögur sam-
þykktar. En efri deildar nefndin
klofnaði í jafnmarga parta um mál-
ið eins og nefndarmenn voru, og
datt þá málið lika í mola og dag-
aði uppi. Þar með var aðalatriðið
í Búnaðarbankanum orðið gagns-
laust, svo að hann var nú lítið
annað en lengdin.
Þetta er svo af öllum viðurkennt
stærsta afrek þingsins 1929!
Síldarmálin.
Þegar síldareinkasalan var sett á
laggirnar með lögum frá þinginu
1928, spáðu margir því, að henni
myndi ekki vel vegna. Hér er nú
ekki staður til þess, að lýsa því,
hvernig þessir spádómar hafa ræzt
og margt í viðbót. En því hafði
líka verið spáð, að hér væri að-
eins um upphaf á löggjöf að ræða.
Það er eðli bæði gömlu og nýju
einokunarinnar, að altaf verður að
reyra böndin fastar og fastar. Með-
al annars var á það bent, að erfitt
myndi fyrir einkasöluna að starfa
án þess að hafa eitthvert handbært
rekstrarfé. En — mikil ósköp —
þess þurfti ekki þá. Ríkissjóður
þurfti ekki að eiga neitt á hættu.
Nú báru þeir Ingvar Pálmason,
forstjóri einkasölunnar, og Erlingur
Friðjónsson, útflutningsnefndarmað-
ur, fram frumvarp um breyting á
lögunum um einkasölu á sild.
Fyrst og fremst er þar farið fram
á, að færa út verksvið einkasöl-
unnar, með því, að heimta í henn-
ar hendur síldina beint upp úr
sjónum. Einkasalan sér svo um eða
ráðstafar verkun hennar.
Svo þarf hún að fá ríkissjóðs-
ábyrgð fyrir peningaláni, er nemi
allt að 18 kr. á tunnu hverja. Þetta
var þó síðar takmarkað við það,
að lán og varasjóður til samans
nemi ekki yfir miljón.
í þriðja lagi er ákvæði um sjóð-
stofnanir. Á l1/4 °/o af andvirði
seldrar síldar að renna í varasjóð.
En síðar má svo skifta honum í
stofnsjóð og aðra sjóði »til trygg-
ingar framþróun einkasölunnar, út-