Sagnir - 01.04.1985, Side 83

Sagnir - 01.04.1985, Side 83
FRELSI OG FRAMSOKN Hinsvegar, þegar kemur að upp- byggingu innlendrar borgarastéttar, verða lausnir Jóns Sigurðssonar ekki eins auðveldlega dregnar í dilk frjálshyggju, eins og hún er talin hreinust. Samlög og félagsskapur um verslun og annan atvinnurekst- ur átti ekki upp á pallborðið hjá öll- um hugmyndafræðingum frjáls- hyggjunnar. Hugmyndir Jóns frá ár- unum 1840-50 um samtök og félög eru þó alls ekki í andstöðu við frjáls- hyggju, heldur leggur Jón einmitt áherslu á einstaklingsfrelsi í því sambandi. í framhjáhlaupi verður að geta þess, að á þessum árum var í nafni frjálshyggjunnar krafist frjálsræðis á fleiri sviðum þjóðlífsins en í atvinnuháttum. Frjálslyndir menn kröfðust aukins svigrúms í stjórnmálum og trúmálum, og frelsis til félaga og fundahalda, auk rétt- inda til að tjá skoðanir sínar opin- berlega í ræðu og riti. Andstæður frjálshyggju og félagshyggju voru Tilvísanir 1 Sverrir Kristjánsson: Ritsafn I (Rv. 1981), 185. 2 Páll Eggert Ólason: Jón Sig- urösson I (Rv. 1929), 370-71. 3 Páll Eggert Ólason: Jón Sig- urösson I, 364-65. 4 Jón Sigurðsson: Blaöagreinar I (Rv. 1961), 79-102 og vi-vii. 5 Páll Eggert Ólason: Jón Sig- urösson /, 123. 6 Jón Sigurðsson: Blaðagreinar /, 80. 7 Jón Sigurðsson: Biaöagreinar /, 102-118 og 418. 8 Jón Sigurðsson: Blaöagreinar 1,111. 9 Jón Sigurðsson: ,,Um verzlun á íslandi". Ný félagsrit 3. ár (Kh. 1843), 100. 10 Jón Sigurðsson: ,,Um verzlun á íslandi1', 52. 11 Alþingistíöindi 1845, 606 og 629-636. Jón Sigurðsson. Á efri árum halladist hann inn á framsóknarlínu. ekki á dagskrá í þá daga; þær þró- uðust upp úr andstæðum innan hins borgaralega samfélags, eftir að það hafði sett mark sitt á þjóðfélögin. Þegar Jón Sigurðsson tekur til máls um verslunarfélög árið 1872, 12 Tiöindi frá þjóöfundi ís- lendinga 1851 (Rv. 1851), 289. 13 Tíöindi frá þjóöfundi, 243. 14 Alþingistíöindi 1845, 604. 15 Bréf Jóns Sigurössonar. Nýtt safn (Rv. 1937), 143 16 Tíöindi frá þjóöfundi, 124. 17 Jón Sigurðsson: ,,Alþíngismálin og auglýsíngar konúngs til al- þíngis“. Ný félagsrit 21. ár (Kh. 1861), 60-62. 18 Jón Sigurðsson: ,,Um verzlun á íslandi", 126. 19 Jón Sigurðsson: ,,Um verzlun á íslandi“, 127. 20 Jón Sigurðsson: ,,Um verzlun og verzlunarsamtök". Ný fé- lagsrit 29. ár (Kh. 1872), 96- 97. 21 Jón Sigurðsson: ,,Um félags- skap og samtök". Ný félagsrit 4. ár (Kh. 1844), 5. 22 Jón Sigurðsson: ,,Um félags- skap og samtök", 22-23. hafa skoðanir hans mótast nokkuð frá því sem áður var. Markmiðið var enn hið sama, að gera verslunina innlenda. En sú staðreynd að auð- magn var ekki fyrir hendi hér á landi í fórum innlendrar borgarastéttar, leiddi til þess að hugmyndir Jóns um verslunarhætti landsmanna fet- uðu nýjar brautir. Trúin á uppgang innlendrar borgarastéttar var ekki eins sterk og áður. Breytingar höfðu látið standa á sér, og Jón virðist fara að líta á bændastéttina sem kjarn- ann í íslensku samfélagi, enn um næstu framtíð. Og hann sér bænd- urna skipulagða í verslunarfélög, og að þannig nái landsmenn yfirráðum í sinni eigin verslun. Þannig knúðu aðstæðurnar á ís- landi háskólaborgarann í Kaup- mannahöfn, sem gerðist málsvari nýrra atvinnuhátta á íslandi, til að sveigja af stefnu hreinnar frjáls- hyggju og taka upp samvinnustefnu í verslunarmálum landsins. 23 Jón Sigurðsson: ,,Um verzlun og verzlunarsamtök“, 98 og 167-77. Arnór Sigurjónsson: íslenzk samvinnufélög hundraö ára (Rv. 1944), 52-67. Gunnar Karlsson: Frelsisbar- átta Suöur-Þingeyinga og Jón á Gautlöndum (Rv. 1977), 245-63. 24 Jón Sigurðsson: Lítil varnings- bók handa bændum og bú- mönnum á íslandi (Kh. 1861), 144-48. 25 Jón Sigurðsson: ,,Um verzlun og verzlunarsamtök", 121. 26 Jón Sigurðsson: ,,Um verzlun og verzlunarsamtök", 120. 27 Barber, William J.: A History of Economic Thought (Penguin Books 1981), 47-50. 28 Barber: A History of Economic Thought, 21. SAGNIR 81
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116

x

Sagnir

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Sagnir
https://timarit.is/publication/1025

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.