Sagnir - 01.04.1985, Síða 83

Sagnir - 01.04.1985, Síða 83
FRELSI OG FRAMSOKN Hinsvegar, þegar kemur að upp- byggingu innlendrar borgarastéttar, verða lausnir Jóns Sigurðssonar ekki eins auðveldlega dregnar í dilk frjálshyggju, eins og hún er talin hreinust. Samlög og félagsskapur um verslun og annan atvinnurekst- ur átti ekki upp á pallborðið hjá öll- um hugmyndafræðingum frjáls- hyggjunnar. Hugmyndir Jóns frá ár- unum 1840-50 um samtök og félög eru þó alls ekki í andstöðu við frjáls- hyggju, heldur leggur Jón einmitt áherslu á einstaklingsfrelsi í því sambandi. í framhjáhlaupi verður að geta þess, að á þessum árum var í nafni frjálshyggjunnar krafist frjálsræðis á fleiri sviðum þjóðlífsins en í atvinnuháttum. Frjálslyndir menn kröfðust aukins svigrúms í stjórnmálum og trúmálum, og frelsis til félaga og fundahalda, auk rétt- inda til að tjá skoðanir sínar opin- berlega í ræðu og riti. Andstæður frjálshyggju og félagshyggju voru Tilvísanir 1 Sverrir Kristjánsson: Ritsafn I (Rv. 1981), 185. 2 Páll Eggert Ólason: Jón Sig- urösson I (Rv. 1929), 370-71. 3 Páll Eggert Ólason: Jón Sig- urösson I, 364-65. 4 Jón Sigurðsson: Blaöagreinar I (Rv. 1961), 79-102 og vi-vii. 5 Páll Eggert Ólason: Jón Sig- urösson /, 123. 6 Jón Sigurðsson: Blaðagreinar /, 80. 7 Jón Sigurðsson: Biaöagreinar /, 102-118 og 418. 8 Jón Sigurðsson: Blaöagreinar 1,111. 9 Jón Sigurðsson: ,,Um verzlun á íslandi". Ný félagsrit 3. ár (Kh. 1843), 100. 10 Jón Sigurðsson: ,,Um verzlun á íslandi1', 52. 11 Alþingistíöindi 1845, 606 og 629-636. Jón Sigurðsson. Á efri árum halladist hann inn á framsóknarlínu. ekki á dagskrá í þá daga; þær þró- uðust upp úr andstæðum innan hins borgaralega samfélags, eftir að það hafði sett mark sitt á þjóðfélögin. Þegar Jón Sigurðsson tekur til máls um verslunarfélög árið 1872, 12 Tiöindi frá þjóöfundi ís- lendinga 1851 (Rv. 1851), 289. 13 Tíöindi frá þjóöfundi, 243. 14 Alþingistíöindi 1845, 604. 15 Bréf Jóns Sigurössonar. Nýtt safn (Rv. 1937), 143 16 Tíöindi frá þjóöfundi, 124. 17 Jón Sigurðsson: ,,Alþíngismálin og auglýsíngar konúngs til al- þíngis“. Ný félagsrit 21. ár (Kh. 1861), 60-62. 18 Jón Sigurðsson: ,,Um verzlun á íslandi", 126. 19 Jón Sigurðsson: ,,Um verzlun á íslandi“, 127. 20 Jón Sigurðsson: ,,Um verzlun og verzlunarsamtök". Ný fé- lagsrit 29. ár (Kh. 1872), 96- 97. 21 Jón Sigurðsson: ,,Um félags- skap og samtök". Ný félagsrit 4. ár (Kh. 1844), 5. 22 Jón Sigurðsson: ,,Um félags- skap og samtök", 22-23. hafa skoðanir hans mótast nokkuð frá því sem áður var. Markmiðið var enn hið sama, að gera verslunina innlenda. En sú staðreynd að auð- magn var ekki fyrir hendi hér á landi í fórum innlendrar borgarastéttar, leiddi til þess að hugmyndir Jóns um verslunarhætti landsmanna fet- uðu nýjar brautir. Trúin á uppgang innlendrar borgarastéttar var ekki eins sterk og áður. Breytingar höfðu látið standa á sér, og Jón virðist fara að líta á bændastéttina sem kjarn- ann í íslensku samfélagi, enn um næstu framtíð. Og hann sér bænd- urna skipulagða í verslunarfélög, og að þannig nái landsmenn yfirráðum í sinni eigin verslun. Þannig knúðu aðstæðurnar á ís- landi háskólaborgarann í Kaup- mannahöfn, sem gerðist málsvari nýrra atvinnuhátta á íslandi, til að sveigja af stefnu hreinnar frjáls- hyggju og taka upp samvinnustefnu í verslunarmálum landsins. 23 Jón Sigurðsson: ,,Um verzlun og verzlunarsamtök“, 98 og 167-77. Arnór Sigurjónsson: íslenzk samvinnufélög hundraö ára (Rv. 1944), 52-67. Gunnar Karlsson: Frelsisbar- átta Suöur-Þingeyinga og Jón á Gautlöndum (Rv. 1977), 245-63. 24 Jón Sigurðsson: Lítil varnings- bók handa bændum og bú- mönnum á íslandi (Kh. 1861), 144-48. 25 Jón Sigurðsson: ,,Um verzlun og verzlunarsamtök", 121. 26 Jón Sigurðsson: ,,Um verzlun og verzlunarsamtök", 120. 27 Barber, William J.: A History of Economic Thought (Penguin Books 1981), 47-50. 28 Barber: A History of Economic Thought, 21. SAGNIR 81
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114
Síða 115
Síða 116

x

Sagnir

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Sagnir
https://timarit.is/publication/1025

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.