Sagnir - 01.04.1985, Síða 87

MENNTUN - FORSENDA FRAMFARA OG FRELSIS
— Forstöðunefnd hins áforinaða kvennaskóla í
Reykjavik heQr ályktað, að stofnun þessi skuli
taka lil starfa næstkomandi liaust þannig: að
kensla í skólanum byri 1. dag Oklóberm. þ. á ,
og verði fram haldið til I i. Maímán. næsta ár.
í skólann verða teknar ungar og efnilegar
konQrmeraðar slúlkur, þó eigi fleiri en 8 til 10
þetla árið, af því að húsrúmið og efnin yfir höl'-
uð leyfa ekki frekara að svo stöddu. Skólinn veitir
tilsögn ( ýmsum kvennlegum handiðnum og bók-
legu námi ókeypis þetta fyrsta ár; sömtileiðis verðr
ekki borgun heimtuð af stúlkunum fyrir Ijós, eldi-
við eða dvöl á skólanum í kenslutimunum; en
leggja verða þær sér til vinnuefni, og að öðru
leyti kosla sig sjálfar.
þeir, sem koma vilja dætrum sínum vetrar-
langt í skóla þenna, eru beðnir að gefa það til
kynna fyrir 1. dag Ágústm. þ. á. meöundirskrifaðri
l'óru Melsteð, er fyrst um sinn veilir skólakensl-
unni forstöðu og gefr frekari upplýsingar um þetta
efni. Reykjavík, 10. júní 1874.
Olufa Finsen. Ingileif Alelsteö.
Hólmfríðr Porvaldsdóttir. Guðlög Gutlormsdóttir.
Thora Melsteð.
Auglýsing um Kvennaskólann í Reykjavík.
lögur hans voru byggöar á erlend-
um fyrirmyndum; þær voru tilraun til
aö færa skólamál íslendinga í svip-
aö horf og hjá „menntuðum þjóö-
um“ Noröurálfu. Vandinn var samt
stór; í landinu voru fáir skólar.
Jón var þó ekki alfarið óánægður
með ríkjandi ástand, hann sá grilla í
úrbætur sem ekki þurftu aö vera
kostnaðarsamar. Formlegir skólar
voru ekki alltaf hagkvæmasta
lausnin. Því var langt í frá að Jón
vildi velta gamla íslenska „fræöslu-
kerfinu“ alveg um koll. Hann vartd.
hæstánægður meö heimafræöslu
barna upp til sveita,19 og um
kvennamenntun skrifaöi hann ekk-
ert. Hvergi er aö finna tillögur frá
honum um skóla handa stúlkum.
Líklega hefur hann þó gert ráð fyrir
aö þær nytu barnafræðslu á viö
pilta. Á hans tíö sátu konur ekki á
lærðramannabekkjum né gegndu
embættum. Þær voru flestar hús-
mæður og mæður og fengu sína
starfsmenntun án skólagöngu. Jón
hefur veriö sáttur viö þeirra störf og
talið menntun þeirra vel borgið
heimafyrir.
Sumar menntahugmyndir Jóns
áttu sér fyrirmyndir í fortíðinni. Frá
stofnun landlæknisembættisins
1760 og fram yfir 1820 hafði land-
læknir leyfi til aö kenna læknanem-
um. Jón var hlynntur því aö þetta
leyfi fengist aftur og til aö styrkja
kennsluna vildi hann aö stofnaður
yröi spítali. Meö þessu móti gæti
landlæknir útskrifað kandídata og
um leið væri dregiö úr sárasta
læknaskortinum.20 Sama eölis var
afstaða hans til stúdentsprófsins.
Þeir sem hugðu á embætti gátu
framan af öldinni tekiö stúdentspróf
utanskóla eöa í Læröa skólanum.
Guöfræðingar er lokiö höföu kandi-
datsprófi frá Hafnarháskóla gátu
prófaö stúdentsefnin og gefiö þeim
hæfnisvottorð sem síöan var staö-
fest af biskupi. Svo fór að danska
stjórnin setti reglur sem lokuðu
þessari leiö. Jón var mótfallin því aö
menn gætu aðeins tekiö stúdents-
próf viö Læröa skólann. Hann taldi
það leiða til fækkunar á íslenskum
embættismönnum. Benda má á að
Jón Sigurðsson tók sjálfur stúd-
entspróf utanskóla.21
Afstaða Jóns til barnafræðslu í
sveitum og kvennamenntunar er
langt frá því að vera byltingarkennd.
Hún er fremur íhaldssöm, byggö á
aldalöngum hefðum sem Jóni hefur
ekki þótt ástæða til aö hrófla neitt
viö. Viðhorf hans til læknamennt-
unar og stúdentsprófsins er einnig
af svipuöum toga. Spyrja má hvort
áhersla hans á bændamenntun sé
af sama meiöi?
Hlutverk íslensku
bændastéttarinnar
Eg vildi þiö færiö nú aö arga í
jarðyrkjunni vestra,... Þiö ættiö
aö fá plóga nokkra og tygi með og
herfi, og fá einhvern til aö sýna
aðferðina.... Pólitíkin kemur af
sjálfu sér, en líkamleg framför er
nú þaö sem okkur ríöur mest
á.... Ef þetta dafnaði þá mundi
fjandinn fælast, bróöir minn, og
skilja viö þjóöina.22
Þetta sagði Jón í sendibréfi áriö
1852. Hver var sá fjandi sem bænd-
ur gátu fælt burt meö aukinni fram-
kvæmd og framför í sinni búgrein?
Jón Sigurðsson taldi íslenska
bændur mun færari en almúga í
öörum löndum. Ástæöa þessa
SAGNIR 85