Sagnir - 01.06.1994, Blaðsíða 9

Holger Rosenkrantz. — Fjölþjódadcihir vom ekki lians stcrka lilið.
Skjaldarbjarnarvík sumarið 1677 fóru
landar þeirra fransmanna ránshendi um
bæi í Siglufirði, Eyjafirði og Hrísey.311 En
íslenskir hafa ætíð getað gert sér mat úr
reka af frönsku góssi eins og raunin var
árið 1678 er franskir steyttu á Söndum.31
Lítið virðist hafa verið unt að saka-
míéfan hafi stungið af héðan með frönsk-
um duggurum. Þó bar svo við árið 1683
er Magnús Benediktsson tók þann kost-
inn.32 Litlum sögunt fer ennfremur af
launverslun við Frakka. Að minnsta kosti
virðist aðeins einu sinni vera dómtekið
mál á alþingi í þá veru en árið 1684 voru
sakborningarnir, þrír rnenn úr Snæfells-
nessýslu, tveir Jónar og einn Guðmund-
ur, allir Nikulássynir, sýknaðir af áburð-
inum.33
Annars var árið 1683 ekki ntjög
happadrjúgt fyrir franska Islandssjómenn.
Vallaannáll getur þess að það ár hafi mörg
frönsk skip brotnað hér i ís sem og árið
1685 þegar þeir fengu af ís bæði skips-
skaða og manntjón.34 Eyrarannáll hefur
það eftir þeim frönsku
að við Spitsberg hefbi þetta sumar
bezta árferði og íslaust verið, og stórt
hundrað skip hefðu þar til hvalaveiðar
við verið og þessum hingað undir
landið fýllt, hvar af 52 skip hafi verið
hér undir landi i hafís tapazt, og
hefðu hin önnur skipin fólkinu hjálp-
að. . . ,35
Ekki hafa þó Frakkarnir verið einir
um að hjálpa því í Fitjaannál er þess getið
að „fjöldi Franskra. . . var hér um vetur-
inn fýrir norðan og vestan, sem skilið
höfðu við skipin brotin eður lest í haf-
ísnum.“Wl Gerðu íslendingar sér gott úr
rekanum og náðu meðal annars jullu,
190 föðmum kaðals, hvalavopnum, árum
og borðviði.3'
Ófriðlegt á íslandsmiðum
Frakkar virðast hafa mætt hér mjög öfl-
ugir til leiks hér við land er líða tók á ni-
unda áratuginn. Arið 1688 er bæði getið
um skipsskaða þeirra og vetursetu og
eins geta annálar um árásir þeirra á skip
annarra þjóða.3s Eyrarannáll getur þess
að franskir hafi það ár tekið 20 skip af
Tyrkjum og á þeim 1400 manns og virð-
ist uppistaðan í þeiin flota hafa verið
dönsk, þýsk og hollensk skip ásamt einu
Islandsfari.3' A sama tíma segir Sjávar-
borgarannáll frá skærum Grænlendinga
og Frakka og árið 1689 snéru þeir síðar-
nefndu sér að Spánverjum og hertekið
eitt skip þeirra hér við land.4" Þessir at-
burðir voru auðvitað ekkert annað en
angi af stríði Spánverja og Frakka sent
hófst 1688.41 Ári síðar hélt ófriðurinn
áfram en þá herja Hollendingar á Frakka
hér við land sem þess í stað héldu uppi
fýrri iðju og réðust á spænskt skip i ísa-
fjarðardjúpi.42 Þegar hér var komið við
sögu hafði heldur þyngst róðurinn hjá
frönskunt eftir að Vilhjálmur af Oraníu
hafði farið með ófriði þeim á hendur
enda gat hann beitt fýrir sig bæði her
enskra og hollenskra.43 Dúnkarkerar sem
telja má franska virðast einnig hafa
stundað hér upphlaup meðal annars í
Norðfirði.44
Árið 1691 hallar heldur á Frakka i
þessari orrahríð en þá taka hollenskir 14
skip þeirra hér við land. Ári síðar virðast
Frakkar svo hafa haldið að sér höndum
en þá var þess getið að ekkert fransk skip
hefði sést hér við land.4'’ Sumarið 1694
siglir svo franskt herskip inn til Vatneyrar
með tvö Vestur- Indía kaupför i eftir-
dragi og hittir þar tvær enskar duggur,
rænir þær og brennir til kaldra kola. Það
lítur út fýrir að annálshöfundurinn,
Magnús Magnússon sýslumaður og
starfsbróðir Þorleifs Kortssonar í galdra-
málum, hafi kynnt sér þessa atburði vel,
nteðal annars nafngreinir hann franska
skipstjórann, Jóhann Disipar, er hafði
verið hvalveiðimaður hér við land.4"
Árið 1695 virðist mikill hafís hafa ver-
ið um landið. I þá tíð lítur út fýrir að
Frakkar hafi haldið uppteknum hætti og
herjað ntjög á skip annarra þjóða hér við
land. I annálum er fjölyrt um þetta og
má af þeim ráða að Frakkar hafi nteðal
annars ætlað sér að ráðast á hollenska
skútu úti fýrir Keykjanesi. Þeirri liol-
lensku tókst að hleypa undan inn í hafís-
inn en þegar þeir frönsku fýlgdu á eftir
brutu þeir skip sitt i ísnum og komust
við illan leik til lands.47
Mun hér hafa verið á ferðinni nokkur
fjöldi skipbrotsmanna en flestir reyndu
þeir að komast vestur á firði, annað hvort
sjó- eða landleiðina og getur Eyrarannáll
að þeir hafi haft ,Jóns Eyjólfssonar
SAGNIR 7