Sagnir - 01.06.1997, Síða 46

Sagnir - 01.06.1997, Síða 46
reynda eða heimilda um fortíðina. f>ví er nauðsynlegt að fá nemendur til að setja staðreyndir úr fortíðinni í samhengi við aðrar staðreyndir og fá þær til að mynda rökrænt samhengi. A þann hátt verður nemandinn meðvitaður um að það er undir honum komið að gera fortíðina skiljanlega. Hann túlkar atburði úr fortíð- inni út frá sínum eigin forsendum og kemst því ekki hjá að þroska söguvitund sína. Hæfileiki manna til að beita túlkunum er vissulega misjafn og sumir kunna ef til vill að halda því fram að ómögulegt sé að fá börn og unglinga til að beita sagn- fræðilegum túlkunum. Þannig hélt þroskasálfræðingurinn Jean Piaget því fram að börn, upp að 12—15 ára aldri, væru ófær um að tileinka sér óhlut- stæða rökhugsun. Þau væru ekki fær um að mynda eða skapa ný merking- arsambönd og beita sagnfræðilegum túlkunum.32 A und- anförnum árum hafa margir orðið til að andmæla kenningum Piag- et.33 Einn þeirra er Dennis Shemilt. Hann hefur haldið því fram að með þvi að stuðla að persónulegri nálgun einstakl- ingsins við fortíðarveruleikann sé hægt að fá börn og unglinga til að tileinka sér ákveðinn fróðleik um fortíðina og beita einfoldum sagnfræðilegum túlkunum.34 Arangursríkustu aðferðina til að stuðla að þroska söguvitundar hjá börnum tel ég vera þá að gera þeim grein fyrir þvi hvernig viðhorf þeirra sjálfra mótar skiln- ing þeirra á fortíðinni. Túlkun er ekki alltaf meðvitað eða flókið fyrirbæri. Menn eru sífellt að beita túlkunum þegar þeir skipuleggja líf sitt. Einstaklingurinn hugsar til baka og hann hugsar fram á veg í þeim tilgangi að átta sig eða staðsetja i heiminum og til að skilja sjálfan sig og aðra. I þeim tilgangi beitir hann túlkunum. Túlkunum sem oftar en ekki eiga sér stað í frásögnum. Hann er sífellt að búa til frásagnir um líf sitt í þeim tilgangi að staðsetja sig í því og skilja framvindu þess.35 I grein sem birtist í Tímariti Máls og menningar árið 1989 segir Páll Skúlason meðal annars: „Við höfum vissulega ekki fast land undir fótunum heldur óviss gildi og ólgandi atburðarásir, senr við kunnurn aldrei fyllilega skil á, heldur verðum sífellt að rekja í sögum til að reyna að finna sjálf okkur, öðlast örlitla meðvitund um raunverulegt hlutskipti okkar, hvernig okkur er varpað inn í þennan furðuheim sem við byggjum."31' Frásögnin er einskonar greinargerð fyr- ir tilveru mannsins í tíma. Sá eiginleiki mannsins að skynja lif sitt í hlutstæðu eða óhlutstæðu timaferli og upplifa sjálfan sig í frásögn er það sem gerir hann að sögu- legri veru.37 Allt frá barnæsku leitast ein- staklingurinn við að koma skipulagi á líf sitt með því að upplifa sjálfan sig sem hluta af einhveiju ferli sem hefur upphaf, rniðju og endi.3* Þess vegna er hægt að segja að barnið eigi sér sögulega vitund. Þessi sögulega vitund takmarkast í fýrstu við einstaklinginn sjálfan en færir út landamæri sín að því marki sem einstakl- ingurinn lærir að sjá sjálfan sig sem hluta af stærri heild. Þar sem manninum er eðlilegt að styrkja sjálfsvitund sína með því að upplifa líf sitt í frásögnum er hon- um ekkert eðlilegra en að styrkja söguvit- und sína með því að setja eigin reynslu- heim í samhengi við þá vitneskju sem hann tileinkar sér um fortíðina. Þannig nálgast hann fortíðina á sinn einstaklings- bundna hátt. Um leið styrkist söguvitund hans og jafnframt dýpkar skilningur hans á því sambandi fortíðar og nútíðar sem sagan leitast við að skýra. Þegar einstaklingurinn hefhr fengið til- fmningu fýrir því hvernig fortíðin gengur inn í nútíðina og samlagast henni verður hann fær um að skynja fortíðina sem óaf- markaða heild. Þegar hann tileinkar sér fróðleik um fortíðina beit- ir hann túlkunum á með- vitaðan hátt og leitast þannig við að sjá rökræn tengsl milli atburða, skilja orsakir þeirra og afleiðing- ar, ekki aðeins fýrir fortíð- ina heldur einnig fýrir nú- tíðina. Einstaklingur með þroskaða söguvitund skynjar fortíðina ekki sem framandi land heldur sem hluta af eigin veruleika. Þannig stuðlar þroski söguvitundarinnar að því að einstaklingurinn skynji fortíð, nútíð og framtíð sem sögulega heild. Með því að setja sitt eigið líf í samhengi við þessa heild öðlast hann aukinn skiln- ing á sjálfum sér og þeirri furðuveröld sem honum hefur verið varpað inn í. Frá tökum á kvikmyndinni Bíódagar í Islensku iþerunni sumarið 1993. Krakkar lesa teiknimyndasögur í bíó að sið þcss tíma sem kvikmyndin gerist á. „Einstaklingur með þroskaða söguvitund skynj- arfortíðina ekki sem fram- andi land heldur sem hluta af eigin veruleika. Þannig stuðlar þroski söguvitund- arinnar að því að einstakl- ingurinn skynji fortíð, nútíð og framtíð sem sögulega heild." 44 SAGNIR
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114
Síða 115
Síða 116
Síða 117
Síða 118
Síða 119
Síða 120
Síða 121
Síða 122
Síða 123
Síða 124
Síða 125
Síða 126
Síða 127
Síða 128
Síða 129
Síða 130
Síða 131
Síða 132

x

Sagnir

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Sagnir
https://timarit.is/publication/1025

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.