Sagnir - 01.06.1997, Blaðsíða 121

gert í Sögnum. Það hefði kannski mátt
teikna mynd af Magnúsi Stephensen í
þetta sinn og leysa þann vanda sem ég
nefndi með hann. Auðsæilega þarf að
stýra teiknurum, ég veit t.d. ekki hvort
sixpensarar tíðkuðust meðal Englendinga
um 1810, sbr. bls. 40.Var það kannað?
Til eru aðrar lausnir sem
eru vanræktar í Sögnurn,
t.d. að nota margnýttar
myndir á nýjan hátt með
því að taka út úr þeim atriði
og stækka þau. Það má taka
dæmi af bls. 73, alþekkta
rnynd af Jörundi hunda-
dagakonungi að dansa og er birt með grein
um tónlistarlíf Islendinga;Jörundur er ekki
aðalatriðið heldur hljóðfæraleikararnir sem
sjást, þá hefði mátt taka út úr og stækka. Inn
á þessa braut hefúr nokkuð verið farið í
Nýrri Sögu og reynist oft vel.
Hrefna Róbertsdóttir fann að því í um-
sögn sinni hversu illa væri oft gengið frá
myndatextum og hversu óklár væri skipting-
in milli texta og myndaskráar aftast. Eg tek
alveg undir þetta, sé ekki að orðið hafi neinar
framfarir. I myndaskránni eru oft upplýsingar
sem ættu greinilega heldur heima í mynda-
textum, t.d. unt það hvar og hvenær rnynd
var tekin og hver tók hana; rnenn þurfa að fa
umsögn í myndatextum um þetta til að geta
metið gildi myndanna í tengslum við megin-
mál. Myndaskrá aftast hefur það meginhlut-
verk að létta á myndatextum, þar má setja
inn hvar mynd er fengin, t.d. með tilvísunar-
núnteri safns, og þar má líka rökstyðja
hvenær mynd var tekin og geta við hvaða
heintildir er stuðst um efni hennar.
Stundum vantar alveg myndatexta og
gleymist þá að myndir geta ekki talað fýrir
sig sjálfar, það verður að túlka þær. Það eru
heldur vond dæmi um þetta i grein Eggerts
Þórs sem er vandræðalegt af því að i Ijós
kemur í myndaskrá að þetta eru merkar
samtimateikningar (bls. 16,19,21).
Aður fyrr voru Sagnamenn djarfir og
settu myndir jafnvel á heilar síður en á því
hefur ekki borið í seinni tíð. Þetta mætti
þó að ósekju gera þegar myndefni býður
upp á slíkt.
Umbrotið fábrotið eða
margbrotið?
Þá er það umbrotið. I því er ágætt sam-
ræmi en kannski er það um of rígskorð-
að, of njörvað niður. 1984 var við það
miðað að hver höfundur fengi ákveðið
frelsi í fýrstu opnu greinar sinnar til að fa
vissa dlbreytingu í blaðið. Þessu var
haldið í næstu árgöngum þótt dregið
væri úr því að spandera opnunt í þetta.
Þegar frá leið kusu menn að hafa algjört
samræmi í leturstærð-
um á fyrirsögnum og
allt hefur verið að fær-
ast heldur í samræm-
ingarátt. Ritstjórn ætd
að íhuga hvort vit væri
í að fara inn á þessar
gömlu brautir til til-
breydngar. Þetta getur oft verið áhrifa-
mikið, grípandi. Annars mæli ég með
því að umbrot sé heldur látlaust og hafi
samfelldan svip.
I 17. árgangi er sú nýjung að fýrirsagn-
ir eru látnar ná yfir heilar opnur og er
mesta breyting sem orðið hefur á upp-
setningu lengi. Þetta telst varla vel heppn-
að, einn eða tveir stafir hverfa jafnan inn í
kjölinn. Letrið er lika of stórt, stríðsfrétta-
letur, sem virðist alveg ástæðulaust, text-
inn ber það ekki og mismunur á stærð
fýrirsagna og meginleturs er alltof mikill.
Þegar menn hins vegar völdu þá aðferð
áður fyrr að hafa aðeins fýrirsögn, mynd
og inngangsorð á einni síðu, mátti letrið í
fyrirsögninni vera stórt enda voru inn-
gangsorðin þá höfð með stærra letri en
meginmálið.
Grípandi? Til hvers?
Um efnisval og röðun greina ætla ég ekki
að segja margt. Hrefna og Gunnar Þór
Bjarnason hafa í umsögnum sínum, hann
um 15. og 16. árgang, aug-
lýst eftir meira efni um
mannkynssögu en undir-
tektir eru enn fremur dauf-
ar. Mér finnst röðun greina
ekki skipta miklu máli, velti
henni lítið fyrir mér. Þó
spyr maður stundum af
hverju sumum er skipað
fremst en það skiptir vart
máli. Sjálfur les ég sjaldan eða aldrei
greinar í þeirri röð sem gildir í timarit-
um, byija kannski aftast, læt sjálfsagt áhuga
minn ráða og það hversu grípandi mér
finnst greinarnar að sjá eða aðlaðandi.
Eg nefni ansi oft orðið grípandi, það er
eins konar lykilatriði í umsögn minni.
Sagnir eru ávísun á að þar sé góður og
traustur texti sem sé jafnframt læsilegur.
Þær bera öll ytri tákn unt læsilegan bún-
ing, hrópa að verið sé að reyna að gera
gott efni aðgengilegt sent flestum.Ytri
táknin, sem ég nefni svo, eru allt það sem
ég hef verið að tína til, góðar fýrirsagnir
og millifýrirsagnir, grípandi inngangsorð,
vel valdir áhugavakar, góðar myndir,
snjallir og upplýsandi myndatextar, aðlað-
andi upphaf. Þegar fólk er komið af stað í
lestrinum, kemur að því sem er einna
mikilvægast, að textinn sé vandaður og
læsilegur. Fólk spyr ekki fýrr en að lokum
hvort rannsóknin var góð og kemst
kannski aldrei að því ef það gefst upp á
lestrinum. Flestir þeirra sem lesa til enda
gera það af því að greinin er læsileg og þá
er að sjálfsögðu mikilvægt að rannsóknin
sé góð og röksemdir skýrar. En það sem
kernur fólki af stað er líklega sjaldnast
rannsókn eða röksemdir heldur allar litlu
orðsendingarnar um það að læsilegur
texti sé í vændum um áhugavert efni.
Fólk gerir sér kannski almennt litla grein
eða enga fyrir því i hverju þessar orð-
sendingar eru fólgnar, það bara les. Rit-
stjórar þurfa hins vegar að hafa þetta alveg
á hreinu.
Umbúðir án efnis?
Eg vitnaði í upphafi til þess að einhver
ónefndur íslenskunemi kallaði Sagnir
glansprent sem merkti, sagt með öðrum
orðum, umbúðir án efnis. Þetta var
ómaklegt, efni þeirra var vandað og hefur
jafnan verið svo. Þessar raddir held ég
heyrist varla lengur, það kann að hafa ver-
ið algengt að glæsilegar
umbúðir væru notaðar til
að fela rýrt efni en það
hefur ekki átt við uin
Sagnir.
Eg hef fundið að ýmsu
eða bent á annað sem
mætti kannski fara betur.
Þetta geri ég af því að
mér er annt um Sagnir
og hef verið tengdur þeim lengi, séð þær
vaxa og dafna og hrifist af með fjölmörg-
um öðrum. Eg vil að þær haldi áfram að
vaxa, dafna og styrkjast og vona að at-
hugasemdir mínar stuðli eitthvað að þvi.
menn eiga ekki
að gleypa Sagna-
greinar í sig eins og
lýsi heldur njóta eins
og koníaks."
„Ég nefni ansi oft
orðið grípandi, það
er eins konar lykil-
atriði í umsögn
minni."
SAGNIR 119