Sagnir - 01.06.1997, Blaðsíða 37

Sagnir - 01.06.1997, Blaðsíða 37
listaverki, þannig virðist Jón á þessum tima sjá heiminn. Hann virðist finna manninum von í samrunanum, en síðar finnur hann manninum von með öðrum hætti sem fjallað verður um síðar. Angist mannsins kemur Jón til skila með marg- víslegum hætti. Ekki einasta má finna frá- sögu angistarinnar með kynningu pers- onanna heldur einnig í formunum sem eru frekar þung og ógnandi, þrengja að mannverunum.12 Litavalið undirstrikar angistina enn betur, það eru dumbir tón- ar; svartir, bláir, hvítir og síðan varnarlaus manneskjan oft í bleikum eða hvítum lit. Jón hættir um miðjan níunda áratuginn að nefna málverkin sín sem undirstrikaði að hann var að fast við sammannlegt fyr- irbrigði sem ekki var einskorðað við sér- tækt atvik eða tiltekna manneskju. En þessi stefna var honum ekki fullnægjandi og hann fer æ meir að koma trúarlegum táknum í verkin. Honum nægði ekki að samsama manninn veröldinni i kringum stg, hann varð að finna von í einhverjum handanheimi. Því þróaði hann verk sín með þeim hætti að hann má með sanni nefnast einn af betri trúarlegum málurum Islands. Þar með sver hann sig í ætt við kenningar Kierkegaards sem taldi listiðk- un millistig, næst kæmi siðræna stigið, en einlæg trúariðkun væri æðsta stigið í þró- un mannsins.13 Maðurinn og tómið Á sýningu semjón Axel opnaði í Gallerí Borg 8.júní 1996 var umfjöllunarefnið maðurinn og tómið. En í þessum verkum fólst þó yfirleitt meiri von en í fyrri verk- um Jóns. Vísanir til handanheims eða „einhvers annars" voru gegnum gang- andi í myndununr sem annars virtust lýsa einsemd manns- ins og frekar dökku umhverfi hans. Á mynd númer eitt t.d. sést mannvera í dökkgrænu um- hverfi.Jón Axel hef- ur sjálfur sagt að lita- val bakgrunns hans hafi persónulega merkingu, en fýrir áhorfanda sem ekki er Jón Axel virkar það tóm sem umlykur þessa manneskju þrúgandi. Það er þykkt og virðist hver liturinn hafa verið settur ofan á annan. Við fyrstu sýn er það einmanakennd sem hann virðist vera að túlka, en við nánari skoðun er sá einmanaleiki ekki al- gjör. Þarna eru einnig þrir diskar á sveimi sem visa til nálægðar mannvera. Því diska notar maðurinn þegar hann matast og fyrst diskarnir eru þrír er von til þess að aðrar mannverur séu i næsta nágrenni.14 Hreyfingu er einnig komið á framfæri í diskunum og augum mannverunnar sem horfir skoðandi, ekki laus við ótta, til vinstri. Mannveran sem er nakin einsog oftast i myndum Jóns Axels og hokin í baki, einsog þreytt af byrðum þessa lífs, vekur ekki ótta- eða samúðartilfmn- ingu hjá áhorfand- anum. Það er ekki að- eins vegna tilfinn- ingar fýrir nærveru inanneskja heldur vegna glugga sem opnar til birtunnar, sem er fyrir ofan manneskjuna og veitir þeirri tilfinningu til áhorfandans að enn sé von. Handanheimur ljóss og yls býr í tóminu. Einnig er ótrúlegt að tala diskanna, þrír, sé dlviljun, það vísar til þess votts að fjölgyðistrú sem býr í kristninni þegar talað er unr heilaga þrenningu. Þannig að við fyrstu sýn virðist myndin þung, en veitir í raun birtu og von í brjóst þess áhorfanda sem staldrar lengur við en nokkrar sekúndur. Það er síðan vanga- veltnanna virði að velta fyrir sér þeim diski sem er fýrir ofan manneskjuna og er að hálfu leyd í glugganum og að hálfu í tóminu sem umlykur annað i myndinni. Getur verið að í þessari ábendingu um manneskjur og staðsetning mannverunnar að hálfu í handanheiminum vísi til þess að það sé einmitt í gegnum aðrar mann- eskjur sem möguleiki á því að komast í handanheiminn sé? Leiðin til björgunar sé ekki að hverfa inní sjálfan sig, heldur opna sig inní annan einstakling?15 Á mynd númer þijú er aftur um mann- eskju að ræða sem liggur lárétt á mynd- inni enda er þetta augljóslega kvenmaður. Hún virðist ekki frekar en margar aðrar manneskjur í myndum Jóns hafa nokkurn fastan grunn dl að standa á, heldur svífur um í tóminu. Bakgrunnurinn er mjög dökkur, þykkur blár litur einsog í myrku himinhvolfinu. Manneskjan hefur samt engan óttasvip heldur horfir með föstu augnaráði til vinstri við sig, en augndllidð er upp á við í myndinni, einsog kona sem veit hvað hún vill og veit hvernig hún ætlar að ná fram vilja sínum. Sem er í ákveðnu ósamræmi við umhverfi mynd- arinnar og staðsetningu konunnar í lausu lofti í tóminu, en einmitt þannig virkar hin vinnandi manneskja í samfélagi okkar sem veit hvað hún vill þó sá vilji og at- hafnirnar til að ná honum fram virðist til- liiils, 1996 (iiiyud 4), olía á striga, 177x200 sin. íþessari inyndJónsAxels virðist liaini vcra að JJalla inn as< þcssara Iveggja manneskja, sem univajðar cru hlýrrigulri birtu, sem cr bakgrtninur myiidariimar. „Mannveran sem er nakin einsog oftast í myndum Jóns Axels og hokin í baki, einsog þreytt af byrðum þessa lífs, vekur ekki ótta- eða samúðartilfinningu hjá áhorfandanum." SAGNIR 35
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132

x

Sagnir

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Sagnir
https://timarit.is/publication/1025

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.