Sagnir - 01.06.1997, Síða 37

Sagnir - 01.06.1997, Síða 37
listaverki, þannig virðist Jón á þessum tima sjá heiminn. Hann virðist finna manninum von í samrunanum, en síðar finnur hann manninum von með öðrum hætti sem fjallað verður um síðar. Angist mannsins kemur Jón til skila með marg- víslegum hætti. Ekki einasta má finna frá- sögu angistarinnar með kynningu pers- onanna heldur einnig í formunum sem eru frekar þung og ógnandi, þrengja að mannverunum.12 Litavalið undirstrikar angistina enn betur, það eru dumbir tón- ar; svartir, bláir, hvítir og síðan varnarlaus manneskjan oft í bleikum eða hvítum lit. Jón hættir um miðjan níunda áratuginn að nefna málverkin sín sem undirstrikaði að hann var að fast við sammannlegt fyr- irbrigði sem ekki var einskorðað við sér- tækt atvik eða tiltekna manneskju. En þessi stefna var honum ekki fullnægjandi og hann fer æ meir að koma trúarlegum táknum í verkin. Honum nægði ekki að samsama manninn veröldinni i kringum stg, hann varð að finna von í einhverjum handanheimi. Því þróaði hann verk sín með þeim hætti að hann má með sanni nefnast einn af betri trúarlegum málurum Islands. Þar með sver hann sig í ætt við kenningar Kierkegaards sem taldi listiðk- un millistig, næst kæmi siðræna stigið, en einlæg trúariðkun væri æðsta stigið í þró- un mannsins.13 Maðurinn og tómið Á sýningu semjón Axel opnaði í Gallerí Borg 8.júní 1996 var umfjöllunarefnið maðurinn og tómið. En í þessum verkum fólst þó yfirleitt meiri von en í fyrri verk- um Jóns. Vísanir til handanheims eða „einhvers annars" voru gegnum gang- andi í myndununr sem annars virtust lýsa einsemd manns- ins og frekar dökku umhverfi hans. Á mynd númer eitt t.d. sést mannvera í dökkgrænu um- hverfi.Jón Axel hef- ur sjálfur sagt að lita- val bakgrunns hans hafi persónulega merkingu, en fýrir áhorfanda sem ekki er Jón Axel virkar það tóm sem umlykur þessa manneskju þrúgandi. Það er þykkt og virðist hver liturinn hafa verið settur ofan á annan. Við fyrstu sýn er það einmanakennd sem hann virðist vera að túlka, en við nánari skoðun er sá einmanaleiki ekki al- gjör. Þarna eru einnig þrir diskar á sveimi sem visa til nálægðar mannvera. Því diska notar maðurinn þegar hann matast og fyrst diskarnir eru þrír er von til þess að aðrar mannverur séu i næsta nágrenni.14 Hreyfingu er einnig komið á framfæri í diskunum og augum mannverunnar sem horfir skoðandi, ekki laus við ótta, til vinstri. Mannveran sem er nakin einsog oftast i myndum Jóns Axels og hokin í baki, einsog þreytt af byrðum þessa lífs, vekur ekki ótta- eða samúðartilfmn- ingu hjá áhorfand- anum. Það er ekki að- eins vegna tilfinn- ingar fýrir nærveru inanneskja heldur vegna glugga sem opnar til birtunnar, sem er fyrir ofan manneskjuna og veitir þeirri tilfinningu til áhorfandans að enn sé von. Handanheimur ljóss og yls býr í tóminu. Einnig er ótrúlegt að tala diskanna, þrír, sé dlviljun, það vísar til þess votts að fjölgyðistrú sem býr í kristninni þegar talað er unr heilaga þrenningu. Þannig að við fyrstu sýn virðist myndin þung, en veitir í raun birtu og von í brjóst þess áhorfanda sem staldrar lengur við en nokkrar sekúndur. Það er síðan vanga- veltnanna virði að velta fyrir sér þeim diski sem er fýrir ofan manneskjuna og er að hálfu leyd í glugganum og að hálfu í tóminu sem umlykur annað i myndinni. Getur verið að í þessari ábendingu um manneskjur og staðsetning mannverunnar að hálfu í handanheiminum vísi til þess að það sé einmitt í gegnum aðrar mann- eskjur sem möguleiki á því að komast í handanheiminn sé? Leiðin til björgunar sé ekki að hverfa inní sjálfan sig, heldur opna sig inní annan einstakling?15 Á mynd númer þijú er aftur um mann- eskju að ræða sem liggur lárétt á mynd- inni enda er þetta augljóslega kvenmaður. Hún virðist ekki frekar en margar aðrar manneskjur í myndum Jóns hafa nokkurn fastan grunn dl að standa á, heldur svífur um í tóminu. Bakgrunnurinn er mjög dökkur, þykkur blár litur einsog í myrku himinhvolfinu. Manneskjan hefur samt engan óttasvip heldur horfir með föstu augnaráði til vinstri við sig, en augndllidð er upp á við í myndinni, einsog kona sem veit hvað hún vill og veit hvernig hún ætlar að ná fram vilja sínum. Sem er í ákveðnu ósamræmi við umhverfi mynd- arinnar og staðsetningu konunnar í lausu lofti í tóminu, en einmitt þannig virkar hin vinnandi manneskja í samfélagi okkar sem veit hvað hún vill þó sá vilji og at- hafnirnar til að ná honum fram virðist til- liiils, 1996 (iiiyud 4), olía á striga, 177x200 sin. íþessari inyndJónsAxels virðist liaini vcra að JJalla inn as< þcssara Iveggja manneskja, sem univajðar cru hlýrrigulri birtu, sem cr bakgrtninur myiidariimar. „Mannveran sem er nakin einsog oftast í myndum Jóns Axels og hokin í baki, einsog þreytt af byrðum þessa lífs, vekur ekki ótta- eða samúðartilfinningu hjá áhorfandanum." SAGNIR 35
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114
Síða 115
Síða 116
Síða 117
Síða 118
Síða 119
Síða 120
Síða 121
Síða 122
Síða 123
Síða 124
Síða 125
Síða 126
Síða 127
Síða 128
Síða 129
Síða 130
Síða 131
Síða 132

x

Sagnir

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Sagnir
https://timarit.is/publication/1025

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.