Sagnir - 01.06.1997, Page 61

Sagnir - 01.06.1997, Page 61
Þessi umræða er auðvitað fyrst og fremst mikilvæg Irum en hún gefur okk- ur samt sem áður tilefni til að spyrja al- mennra spurninga urn hlutverk kvik- mynda við sögukennslu á síðustu árum. Er ástæða fyrir sagnfræðinga (og aðra) að hafa áhyggjur af því þegar rnyndir eins og t.d. Brave- heart og Micliael Collins reisa úr öskustónni forn- ar hetjur og kynna þær al- heimi, kannski á kostnað fræðilegrar hlutlægni og sögulegs jafnvægis? Að svo stöddu er reyndar ekki ætlunin að fullyrða að svo sé heldur benda á að slíkar spurningar varða okkur í rauninni beint því líklegt er að Michael Collins komi til með að verða eina heim- ild ófárra Islendinga um umrædda atburði a Irlandi. Því er nauðsynlegt að spyrja hvort Michacl Collins standist kröfur okkar um sögulegar kvikmyndir; gerir hún margslunginni persónu sem lifði óróatíma tilhlýðileg skil og er lífsferill Michaels Collins settur í samhengi við atburði líð- andi stundar? Er myndin „fúsk“ eða jafn- vel eitthvað enn verra, er hún t.d. líkleg til að valda óeirðum og ódæðisverkum á Norður-írlandi? Eða er ekki hægt að gera kvikmyndir þannig ábyrgar vegna þess að 1 eðli sínu eru þær list sem listamaðurinn verði að fa að móta á þann hátt sem hann helst vill? Gary Gunning rakti nýlega ævi Micha- els Collins í ágætri grein i tímaritinu Mannlífi en hér skal leitast við að leggja mat á heintildagildi kvikmyndarinnar Michael Collins og varpa ljósi á þau sterku viðbrögð sem hún hlaut á Irlandi og í Eretlandi.5 í beinu framhaldi er einnig spennandi að velta vöngum yfir því hvort Ekur séu á að kvikmynd um íslenskar sJalfstæðishetjur gæti valdið sambærilegu íjaðrafoki og Micliacl Collins eða er ís- landssagan kannski almennt illa til þess fallin að verða kvikmyndagerðarmönnum yrkisefni?'1 Umbrotatímar í sögu írskrar þjóðar Neil Jordan skrifaði fyrst handrit að Michael Collins árið 1982, skömmu eftir að hafa lokið við gerð sinnar fýrstu kvik- myndar Angel en var þá ekki nægilega stort nafn í kvikmyndaheiminum til að hljóta þann fjármagnsstuðning sem þurfti til að gera slíka stórmynd. Að auki var viðfangsefnið alltof eldfimt um þær mundir enda var írski lýðveldisherinn IRA þá á hátindi ferils síns ef svo má að orði komast.7 Ber þar helst að nefna hungurverkföll í Maze-fangelsinu í nágrenni Belfast 1980—1981 sem jók mjög fylgi IRA og hins vegar sprenginguna í Brighton 1984 þegar IRA-mönn- um tókst næstum því að ráða Margréti Thatcher og ríkis- stjórn hennar af dögunt. Jordan sló rækilega í gegn árið 1992 með mynd sinni Thc Crying Game og leikstýrði því næstTom Cruise og Brad Pitt í Interview witli the Vampirc en þá var hann loks orðinn nægilega frægur til að kvikmyndafyrirtækið Warner-bræður samþykkti að fjármagna myndina um Michael Collins. Jordan hafði Liam Neeson í huga í aðalhlutverkið allt frá upphafi en aðrir úrvalsleikarar voru einn- ig kallaðir til; Stephen Rea, Aidan Quinn, Alan Rickman, Julia Roberts og fleiri." Upptökur á myndinni hófust sumarið 1995 og var hún frumsýnd i nóvember 1996 eftir að hafa unnið til tveggja verð- launa á kvikmyndahátíðinni í Fenevjum í ágústmánuði. Reyndar átti Jordan í samkeppni fram- an af því annað handrit að mynd um Michael Collins, sem Eoghan Harris rit- aði, var urn tima í umferð i Hollywood.'' Harris þessi lét mjög til sín taka um það leyti sem Michael Collins var frumsýnd og lenti í hatrammri ritdeilu við Neiljordan. Var þar skotið föstum skotum og taldi Jordan handrit Harris hafa verið hand- ónýtt. Að sama skapi áleit Harris kvik- mynd Jordans meingallaða og þá ekki síst fyrir þær sagnfræðiveilur sem hann taldi sig finna í henni. Að hans mati var mynd- in ekkert nema áróðursmynd fyrir írska lýðveldisherinn.1" Þessi harðvítuga deila var annars eins og spegilmynd af hinni tvískiptu afstöðu Ira almennt til myndar- innar og viðfangsefnis hennar. Michael Collins er nefnilega í augum Ira engin venjuleg nrynd og hún er ekki um neinn venjulegan mann og hún tekur ekki á neinum venjulegum atburðum. Hún tek- ur á umdeildasta en jafnframt mikilvæg- asta tímabili írskrar nútímasögu: upp- reisnar- og borgarastyrjaldarárunum 1916-1923." Eftir Páskauppreisnina 1916 og kosn- ingasigur Sinn Féin 1918 bárust þjóðern- issinnar á banaspjótum við breska heims- veldið 1919-1921. Undir forystu Sinn Fcin og írska lýðveldishersins IRA náðu Irar loks sínu fram þegar Bretar sam- kvikmynd getur á áhrifa- mikinn hátt endurvakið fortíð- ina og náð útbreiðslu sem ekkert sagnfræðirit getur látið sig dreyma um." Neil Jordan, handritshöfundur og lcikstjóri kvikniyndarinnar Michael Collins, lcikstýrir Liam Neeson. Kvik- inynd Jordans olli makalausu fjaðrafoki á Irlandi enda var viðfangsefni Itentiar vcl til þess fallið að vekja deilur. SAGNIR 59
Page 1
Page 2
Page 3
Page 4
Page 5
Page 6
Page 7
Page 8
Page 9
Page 10
Page 11
Page 12
Page 13
Page 14
Page 15
Page 16
Page 17
Page 18
Page 19
Page 20
Page 21
Page 22
Page 23
Page 24
Page 25
Page 26
Page 27
Page 28
Page 29
Page 30
Page 31
Page 32
Page 33
Page 34
Page 35
Page 36
Page 37
Page 38
Page 39
Page 40
Page 41
Page 42
Page 43
Page 44
Page 45
Page 46
Page 47
Page 48
Page 49
Page 50
Page 51
Page 52
Page 53
Page 54
Page 55
Page 56
Page 57
Page 58
Page 59
Page 60
Page 61
Page 62
Page 63
Page 64
Page 65
Page 66
Page 67
Page 68
Page 69
Page 70
Page 71
Page 72
Page 73
Page 74
Page 75
Page 76
Page 77
Page 78
Page 79
Page 80
Page 81
Page 82
Page 83
Page 84
Page 85
Page 86
Page 87
Page 88
Page 89
Page 90
Page 91
Page 92
Page 93
Page 94
Page 95
Page 96
Page 97
Page 98
Page 99
Page 100
Page 101
Page 102
Page 103
Page 104
Page 105
Page 106
Page 107
Page 108
Page 109
Page 110
Page 111
Page 112
Page 113
Page 114
Page 115
Page 116
Page 117
Page 118
Page 119
Page 120
Page 121
Page 122
Page 123
Page 124
Page 125
Page 126
Page 127
Page 128
Page 129
Page 130
Page 131
Page 132

x

Sagnir

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Sagnir
https://timarit.is/publication/1025

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.