Sagnir - 01.06.1997, Síða 61

Sagnir - 01.06.1997, Síða 61
Þessi umræða er auðvitað fyrst og fremst mikilvæg Irum en hún gefur okk- ur samt sem áður tilefni til að spyrja al- mennra spurninga urn hlutverk kvik- mynda við sögukennslu á síðustu árum. Er ástæða fyrir sagnfræðinga (og aðra) að hafa áhyggjur af því þegar rnyndir eins og t.d. Brave- heart og Micliael Collins reisa úr öskustónni forn- ar hetjur og kynna þær al- heimi, kannski á kostnað fræðilegrar hlutlægni og sögulegs jafnvægis? Að svo stöddu er reyndar ekki ætlunin að fullyrða að svo sé heldur benda á að slíkar spurningar varða okkur í rauninni beint því líklegt er að Michael Collins komi til með að verða eina heim- ild ófárra Islendinga um umrædda atburði a Irlandi. Því er nauðsynlegt að spyrja hvort Michacl Collins standist kröfur okkar um sögulegar kvikmyndir; gerir hún margslunginni persónu sem lifði óróatíma tilhlýðileg skil og er lífsferill Michaels Collins settur í samhengi við atburði líð- andi stundar? Er myndin „fúsk“ eða jafn- vel eitthvað enn verra, er hún t.d. líkleg til að valda óeirðum og ódæðisverkum á Norður-írlandi? Eða er ekki hægt að gera kvikmyndir þannig ábyrgar vegna þess að 1 eðli sínu eru þær list sem listamaðurinn verði að fa að móta á þann hátt sem hann helst vill? Gary Gunning rakti nýlega ævi Micha- els Collins í ágætri grein i tímaritinu Mannlífi en hér skal leitast við að leggja mat á heintildagildi kvikmyndarinnar Michael Collins og varpa ljósi á þau sterku viðbrögð sem hún hlaut á Irlandi og í Eretlandi.5 í beinu framhaldi er einnig spennandi að velta vöngum yfir því hvort Ekur séu á að kvikmynd um íslenskar sJalfstæðishetjur gæti valdið sambærilegu íjaðrafoki og Micliacl Collins eða er ís- landssagan kannski almennt illa til þess fallin að verða kvikmyndagerðarmönnum yrkisefni?'1 Umbrotatímar í sögu írskrar þjóðar Neil Jordan skrifaði fyrst handrit að Michael Collins árið 1982, skömmu eftir að hafa lokið við gerð sinnar fýrstu kvik- myndar Angel en var þá ekki nægilega stort nafn í kvikmyndaheiminum til að hljóta þann fjármagnsstuðning sem þurfti til að gera slíka stórmynd. Að auki var viðfangsefnið alltof eldfimt um þær mundir enda var írski lýðveldisherinn IRA þá á hátindi ferils síns ef svo má að orði komast.7 Ber þar helst að nefna hungurverkföll í Maze-fangelsinu í nágrenni Belfast 1980—1981 sem jók mjög fylgi IRA og hins vegar sprenginguna í Brighton 1984 þegar IRA-mönn- um tókst næstum því að ráða Margréti Thatcher og ríkis- stjórn hennar af dögunt. Jordan sló rækilega í gegn árið 1992 með mynd sinni Thc Crying Game og leikstýrði því næstTom Cruise og Brad Pitt í Interview witli the Vampirc en þá var hann loks orðinn nægilega frægur til að kvikmyndafyrirtækið Warner-bræður samþykkti að fjármagna myndina um Michael Collins. Jordan hafði Liam Neeson í huga í aðalhlutverkið allt frá upphafi en aðrir úrvalsleikarar voru einn- ig kallaðir til; Stephen Rea, Aidan Quinn, Alan Rickman, Julia Roberts og fleiri." Upptökur á myndinni hófust sumarið 1995 og var hún frumsýnd i nóvember 1996 eftir að hafa unnið til tveggja verð- launa á kvikmyndahátíðinni í Fenevjum í ágústmánuði. Reyndar átti Jordan í samkeppni fram- an af því annað handrit að mynd um Michael Collins, sem Eoghan Harris rit- aði, var urn tima í umferð i Hollywood.'' Harris þessi lét mjög til sín taka um það leyti sem Michael Collins var frumsýnd og lenti í hatrammri ritdeilu við Neiljordan. Var þar skotið föstum skotum og taldi Jordan handrit Harris hafa verið hand- ónýtt. Að sama skapi áleit Harris kvik- mynd Jordans meingallaða og þá ekki síst fyrir þær sagnfræðiveilur sem hann taldi sig finna í henni. Að hans mati var mynd- in ekkert nema áróðursmynd fyrir írska lýðveldisherinn.1" Þessi harðvítuga deila var annars eins og spegilmynd af hinni tvískiptu afstöðu Ira almennt til myndar- innar og viðfangsefnis hennar. Michael Collins er nefnilega í augum Ira engin venjuleg nrynd og hún er ekki um neinn venjulegan mann og hún tekur ekki á neinum venjulegum atburðum. Hún tek- ur á umdeildasta en jafnframt mikilvæg- asta tímabili írskrar nútímasögu: upp- reisnar- og borgarastyrjaldarárunum 1916-1923." Eftir Páskauppreisnina 1916 og kosn- ingasigur Sinn Féin 1918 bárust þjóðern- issinnar á banaspjótum við breska heims- veldið 1919-1921. Undir forystu Sinn Fcin og írska lýðveldishersins IRA náðu Irar loks sínu fram þegar Bretar sam- kvikmynd getur á áhrifa- mikinn hátt endurvakið fortíð- ina og náð útbreiðslu sem ekkert sagnfræðirit getur látið sig dreyma um." Neil Jordan, handritshöfundur og lcikstjóri kvikniyndarinnar Michael Collins, lcikstýrir Liam Neeson. Kvik- inynd Jordans olli makalausu fjaðrafoki á Irlandi enda var viðfangsefni Itentiar vcl til þess fallið að vekja deilur. SAGNIR 59
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114
Síða 115
Síða 116
Síða 117
Síða 118
Síða 119
Síða 120
Síða 121
Síða 122
Síða 123
Síða 124
Síða 125
Síða 126
Síða 127
Síða 128
Síða 129
Síða 130
Síða 131
Síða 132

x

Sagnir

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Sagnir
https://timarit.is/publication/1025

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.