Sagnir - 01.06.1997, Síða 76

Sagnir - 01.06.1997, Síða 76
Svartidauði á íslandi í marsmánuði 1997 stóð Félag sagnfræði- nema fyrir ráðstefnu um plágur þær sem herjuðu á Islandi á 15. öld. Þær hafa lengi verið eitt helsta deiluefni sagnfræðinga jafnt sem annarra fræðimanna á Islandi. Um fátt eru menn samnrála, hvort sem það er eðli sjúkdómsins, virkni hans eða eftirköst. UmQöllun um áhrif farsótta á íslenska miðaldasamfélagið er kjörið tækifæri fyrir fræðimenn úr ólíkum greinum til að bera saman bækur sínar. Nauðsynlegt er að kynna sér ýmis atriði úr dýra-, læknis- og faraldsfræði til að geta sett fram tilgátur um mannfall af völdum pestanna sem herjuðu hér á fimmtándu öld. Því var leitast við að fá sérfræðinga úr sem flest- um áttum á ráðstefnuna. Fjölmörgum spurningum varðandi þetta efni er ósvarað. Var þetta önnur mynd þeirrar plágu sem geisaði í Evrópu, það er að segja lungnapest eins og Qöl- tnargir íslenskir fræðimenn hafa haldið fram? Eða var þetta ef til vill allt önnur drepsótt en sú sem nefnd hefur verið svartidauði: skæð inflúensa, taugaveiki eða jafnvel bólusótt? Nú á allra síðustu árum hafa nokkrir fræðimenn haldið því fram að hér hafi einfaldlega verið á ferðinni kýlapest - sú tegund pestarinnar sem strá- felldi Evrópubúa á miðri fjórtándu öld. A meginlandi Evrópu var svartidauði faraldur sem einkum barst í menn frá flóm nagdýra, er þá sérstaklega bent á svartrottuna sem hýsil í því sambandi. Nú efast margir um tilvist rotta á Islandi á miðöldum og því vakna spurningar um sérstöðu þeirrar plágu sem hér geisaði.Var mögulegt að pestin hafi borist með flóm músa sem sannanlega voru til staðar? Hver er erfðafræðilegur rnunur á rottum og músum? Er ennfremur hugsanlegt að mannaflær hafi getað borið bakteríuna á milli einstaklinga? Ef ekki - hvað gerir rottuflærnar svo sérstakar í því sambandi? Er plágan sem slík ef til vill sönnun þess að hér voru rottur og er hægt að útiloka að þær hafi öðru hvoru borist til landsins með erlendunr kaupskipum rétt eins og enn þann dag í dag? Frá sjónarhóli fólksíjöldafræðinnar er athyglisvert að velta því fýrir sér hvernig og hve. lengi íbúatalan var að ná fyrri Plágan heijar á íbúa Napólí. stærð. Hafði plágan og mikið mannfall af hennar völdum þau áhrif að þeir sem eft- ir voru höfðu nreira til að spila úr og því haft ráð á að eignast mörg börn? Eða var sjúkdónrurinn alvarlegur afturkippur á þá fólksfjölgun sem staðið hafði yfir, hugsan- lega linnulítið frá landnánri? Hindraði hann þannig að hér nryndaðist sú mann- þröng sem oft er litið á sem frumforsendu nývæðingar? Hér á eftir eru birt framlög einstakra fýrirlesara. Flest eru þau lítið breytt frá því þau voru flutt á ráðstefnunni en í einstök- unr tilvikunr hefur verið bætt við erind- in. Einnig er birt samantekt úr unrræðunr sem fóru franr eftir að fyrirlestrunr lauk. Aðstandendur ráðstefnunnar vilja konra á framfæri þakklæti til fyrirlesara senr allir voru reiðubúnir til að leggja á sig nrikla vinnu við undirbúning fyrirlestra og greina. Sérstaklega viljum við þakka Har- aldi Brienr veitta aðstoð. Agúst Hauksson og Pétur Hrafn Arnason 74 SAGNIR
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114
Síða 115
Síða 116
Síða 117
Síða 118
Síða 119
Síða 120
Síða 121
Síða 122
Síða 123
Síða 124
Síða 125
Síða 126
Síða 127
Síða 128
Síða 129
Síða 130
Síða 131
Síða 132

x

Sagnir

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Sagnir
https://timarit.is/publication/1025

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.