Nýtt Helgafell - 01.12.1956, Blaðsíða 51

TVÖ BRÉF UM ANDLEGT FRELSI
195
málamctnnanna að eiga slíkt yfir höfði sér,
og hvar sem þeir standa í flokki vilja þeir
ekki láta skerða valdsvið sitt.
En hvað eigum við að gera til þess að
vernda persónufrelsi manna innanlands
betur en verði hefur til þessa? Margir munu
segja, að því sé vel borgið með fullu prent-
frelsi. Sú fullyrðing getur þó naumast stað-
izt. Hér er hægt að ráðast á menn með upp-
lognum svívirðingum í blöðum, án þess að
þeir geti fengið tækifæri til þess að svara
fyrir sig í sama blaði, sem segir, þegar kom-
ið er með svargrein til þess, að það taki
ekki svargreinar frá andstæðingum sínum.
Fyrir þá, sem halda aðeins þetta eina blað,
stendur sá, sem fyrir árásinni varð, sem
glæpamaður eða ómerkingur eða hvort-
tveggja. I Englandi getur maður heimtað
jafnlanga grein á sama stað í sama blaði
og í Frakklandi tvöfalt lengri grein á sama
stað. I báðum löndunum verður blaðið að
birta greinina athugasemdalaust. Og ef það
neitar að birta svargreinina getur greinar-
höfundur heimtað af lögreglustjóra, að hann
banni útkomu blaðsins þangað til svargrein
hans komi í því. Ef slík ákvæði væru í ís-
lenzkum lögum myndi blaðamennska verða
kurteisari og sorpblöð, sem lifa á að skrifa
svívirðingasögur um menn og málefni, fljótt
týna tölunni.
Hér hefir ráðherra á sinni tíð fyrirskipað
símahleranir og látið hlusta á einkasímtöl
manna, til þess eins að hafa uppi á bílstjór-
um, sem grunur lék á að væru að selja
brennivín. Þetta er freklegt brot á friðhelgi
einkalífsins. Leitað hefir verið í bílum ferða-
manna að áfengisflöskum og jafnvel mjólkur-
flöskum og löglega keypt eða fengin eign
þeirra af þeim tekin með lögregluvaldi. Allt
er þetta misbeiting á vfldi gegn persónulegu
frelsi einstaklingsins.
Þjóðina virðist vanta og hafa lengi vantað
meðvitund um persónuleg mannréttindi sín
og sérstaklega að kunna að meta og halda
í þann rétt sem hver maður á heimting á
samkvæmt lögum landsins.
Atburðirnir í Evrópu sem gerzt hafa síð-
ustu vikurnar munu hafa vakið marga til
umhugsunar um dýrmæti mannréttinda og
persónulegs frelsis.
Ef til vill er nú kominn tími til þess að
stofna mannréttindafélag, sem hefði það
hlutverk að vaka yfir pólitískum og persónu-
legum réttindum manna. Slíkur félagsskapur
ætti að taka að sér að knýja fram stjórnar-
skrá með fullum mannréttindum fyrir alla
þegna þjóðfélagsins, vera á verði hvenær
sem mannréttindi eru fyrir borð borin og
veita lögfræðilega aðstoð hvenær sem
gengið er á mannréttindi af hvaða aðila
sem er, hvort heldur hann er vald hins op-
inbera, einstaklingar eða félagssamtök. Slík-
ur félagsskapur gæti, ef vel er á haldið, orð-
ið hlutlaus brjóstvörn almennings gegn
hverskonar ágangi pólitísks valds og póli-
tískrar spillingar, hvort sem hún er komin
ofan eða neðan frá, og mætti aldrei hræðast
að ráðast á rangindi og spillingu, hvar svo
sem þau kunna að skjóta upp höfðinu.
Við höfum vanizt því að treysta skynsemi
þegnanna um að hlýða lögum og rétti og
orðið furðu vel ágengt, án þess að hafa
nokkuð hervald til þess að grípa inn í rekst-
ur þjóðarbúsins. Það hefir verið sagt að það
þjóðfélag standi hæst, þar sem almenningur
hafi næmasta tilfinningu fyrir hverju því
misrétti, sem fram kemur gagnvart einhverj-
um einstaklingi þjóðarinnar. Tómlæti og af-
skiptaleysi um ranglæti framið gagnvart
hinum minnsta þegni þjóðfélagsins er blett-
ur á allri þjóðinni. Mannréttindafélag gæti
orðið sívakandi samvizka þjóðarinnar, fröm-
uður um stjórnarskrárbót til aukinna mann-
réttinda og lífvörður frelsis á íslandi.
Níels Dungal.